Follow– ಡಾ. ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ಶೆಟ್ಟಿ ಹೆಚ್
ಪಂಪಭಾರತದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅರಿಕೇಸರಿಯ ವಂಶಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ದೇಶ ವಿಷಯವೊಂದರ ವರ್ಣನೆಯಿದೆ. ಮೈತುಂಬಿಕೊಂಡ ನೀರಗಾಲುವೆ, ಬೆಳೆದೆರಗಿದ ಕೆಯ್ವೊಲಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದ ಪೂಗೊಳ, ಮಿಡಿದಡೆ ರಸವೊಸರುವ ಕಬ್ಬಿನಹೊಲ, ಬಿರಿದೊಂದು ಮುಗುಳ 
ಕಂಪಲ್ಲಿಯೇ ದುಂಬಿಗಳ ಮೊಗಕಿಡಿಸುವ ಪರಿಮಳವುಕ್ಕುವ ಹೂವು, ಕೊರತೆಯಿಲ್ಲದ ಮಾವುಮಲ್ಲಿಗೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿ, ‘ಸಂಸಾರಸುಖದಸಾರ ಇನ್ನೇನಿದೆ?’ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವಂತಿರುವ ನಾಡೊಂದರ ಚಿತ್ರವಿದೆ. ಅದನ್ನು ನಾಡ-ಕಾಡ ಬೆಳಸಿನ ಸಮೃದ್ಧ ಕುರುಜಾಂಗಣವೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ರಸದ ತೊರೆಗಳಿಂದಲೂ ಮದಕರಿಗಳೇ ತುಂಬಿದ ವನಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡಿದ ‘ನೆಲದಸಿರಿ’ಯಾಗಿ ಪಂಪ ಮುಂದಿಡುತ್ತಿರುವ ಅರಿಕೇಸರಿಯ ಈ ನಾಡಿಗೆ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಅದು ಆಧುನಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಬದಲಿಯಾದ ನಿಸರ್ಗಕೇಂದ್ರಿತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮೀಮಾಂಸೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಡುತ್ತಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಮಾನದಂಡಗಳಾಗಿರುವುದು ಅಗಲವಾದ ರಸ್ತೆ, ಎತ್ತರದ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಕಾರ್ಪೋರೇಟ್ ನಿರೂಪಣೆಗಳಲ್ಲ. ದೇಗುಲಕಲಶ ಹಾಗೂ ಎತ್ತರದ ಕೋಟೆಕೊತ್ತಲಗಳ ಮೇಲಿನ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಮುತ್ತಿಕ್ಕುವ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಬಾವುಟಗಳ ಸಂಭ್ರಮವೂ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಕಾಡು-ನಾಡುಗಳ ಸಹಜ ತುಂಬುವಿಕೆಯ ಸಮೃದ್ಧಿ. ಈ ನೆಲದಸಿರಿ ಪಂಪನ ಅನುಭವಲೋಕದ ಭಾಗವಾಗಿಯೇ ಬಂದಿರಬೇಕು. ಪ್ರಾಯಶಃ ಕೆರೆಕಾಲುವೆ, ಕೆಯ್ವೊಲ, ರಸಗಬ್ಬು, ಮಾವು, ಮಲ್ಲಿಗೆಯಿಂದ ತುಂಬಿ ನಳನಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಪಂಪನ ಆ ಕುರುಜಾಂಗಣ, ಆತನೊಳಗಿನ ತೆಂಕನಾಡಿನ ಅವತರಣಿಕೆಯೇ ಇರಬೇಕು. ಅದರದು ಬನವಾಸಿ, ತೆಂಕನಾಡೆಂಬ ನಾಮ ಸಮರ್ಥನೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲ.
ಪಂಪ ಕುರುಜಾಂಗಣದ ಮುಸುಕಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಕನ್ನಡ ನೆಲವೆಂಬ ದಕ್ಷಿಣ (ತೆಂಕನಾಡ) ವನ್ನು ತಂದಿರಿಸಿ ಹೂಹಾಕಿ ಕೈಮುಗಿದಷ್ಟಕ್ಕೇ ಮುಗಿಸಿದನೇ? ಇಲ್ಲ, ಆತ ತಾನು ಈಸಿದ ‘ವ್ಯಾಸಮುನೀಂದ್ರರುಂಧ್ರ ವಚನಾಮೃತವಾರ್ದಿಯಲ್ಲಿ’ ಬನವಾಸಿಯ ಬಾವುಟವನ್ನೂ ನೆಟ್ಟಗೆ ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ! ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಕ್ಕೆ ಹೊರಟ ಕಥಾನಾಯಕನನ್ನು ಮೈಸುಖದ ಬನವಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿಸಿದ್ದಾನೆ. ತೆಂಕಿನಗಾಳಿ, ಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಕಂಪು, ಕೆಂದಲಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ತೂಗಿತೊನೆದು ಕೆನೆಗಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡ ತನ್ನ ಬಾಯ್ಮಾತನ್ನು ಆ ವಿಹಾರಿಯ ಬಾಯೊಳಗೆ ತುರುಕಿದ್ದಾನೆ. ‘ತೆಂಕನಾಡ ಮರೆಯಲ್ಕೇಂ ಬನಂ ಬರ್ಕುಮೇ?’ ಎಂದು ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ! ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪುಣ್ಯಸಂಚಯನಕ್ಕೆ ಬಂದವನ ಬಾಯಲ್ಲಿಯೇ ಬನವಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಮರಿದುಂಬಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಕೋಗಿಲೆಯಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದರೂ ಸಾಕೆಂಬ ಲೋಕಾಕರ್ಷಣೆಯ ಮಾತು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ! ಹೀಗೆ ಭಾರತದ ಕಥಾಭಿತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಬರೆದಿಟ್ಟ ‘ಸಂಸಾರ ಸಾರ ಸರ್ವಸ್ವಫಲ’ದ ಪ್ರತಿರೂಪವಾದ ಪಂಪನ ಈ ಬನವಾಸಿ ಕನ್ನಡದ ಪಾಲಿಗೊಂದು ಅದ್ಭುತವಾದ ನೆನಪಿನಶಾಸನ. ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳ ನಂತರವೂ ಈ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ ಕನ್ನಡನೆಲ ನಮ್ಮನ್ನು ಉಲ್ಲ್ಲಾಸಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಿಸರ್ಗಕೇಂದ್ರಿತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ನಿರೂಪಣೆಯ ಈ ತೆಂಕನಾಡು ಮೂರ್ತೀಕರಣದ ಗುರುತುಗಳನಳಿದು, ದೇಶ-ರಾಷ್ಟ್ರದ ನಿಲುಗನ್ನಡಿಯನ್ನು ಮೀರಿನಿಲ್ಲುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನೂ ಮೆರೆದ ಬೆಲೆಯುಳ್ಳ ದಾಖಲೆಯೇ ಆಗಿದೆ.
‘ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ’ ಎನ್ನುವ ಗುಂಪೊಂದರ ಅಸ್ಮಿತೆ (Identity)ಗೆ ಬೆಸೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಭೂತ ಕಲ್ಪನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಡು ಕೂಡ ಒಂದು. ಮೂಲತಃ ನಾಡು ಹುಟ್ಟುವುದು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ. ಆಯ್ದು ಜೋಡಿಸುವ ನೆನಪುಗಳೇ ಅದರ ಬೆನ್ನೆಲುಬು. ನೆನಪುಗಳ ಮಾದರಿ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಆಯ್ದು ಜೋಡಿಸುವ ಪರಿ ಆ ನಾಡ ಸ್ವರೂಪವನ್ನೂ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲ ನಾಡುಗಳಿಗಿರುವಂತೆ ಪಂಪನ ತೆಂಕನಾಡಿಗೂ ನೆನಪುಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಈ ನೆನಪುಗಳ ಆಹಾರವಾಗಿ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಗುರುತುಗಳಿಲ್ಲ. ಮಾನವಮಾತ್ರರ ರಚನೆಗಳಿಲ್ಲ. ಜಡಚರಿತ್ರೆಯ ಹೊರೆಯಿಲ್ಲ. ಯುದ್ಧ ವಿಜಯಗಳ ಹೆಮ್ಮೆ, ಅಪಜಯದ ಕೊರಗುಗಳಿಲ್ಲ. ಎದುರಾಳಿ ಕುರುಹು ಮತ್ತು ಆತಂಕದ ಭಯವಿಲ್ಲ. ಸಹಜ ಅನುಭವಗಳಾಚೆಗೆ ಕಲ್ಪಿತ ಪಠ್ಯಗಳಿಲ್ಲ. ಯಾರ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ. ಆಳಿದವರ ಕುರುಹಿಲ್ಲ. ಧರ್ಮ, ಜಾತಿಯ ಕಾರಣದ ಕಿಲುಬಿಲ್ಲ. ಜೈನಪಂಪನ ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮ ಎನ್ನಲಾದ ವೈದಿಕದ ಮಂತ್ರಘೋಷವಿಲ್ಲ. ಬಸದಿ ಚೈತ್ಯಾಲಯಗಳ ಕುರುಹಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಹಿಂದೂ, ಮುಸ್ಲಿಂಯೆಂಬ ಮತರಾಷ್ಟ್ರದ ವಿಂಗಡನೆಗೆ ಒಗ್ಗದ ಅದು ಭಾಷಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಕ್ಷೆಗೂ ಬಗ್ಗದು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡವಲ್ಲದ ಅನ್ಯದ ನಡುವಿನ ಗೆರೆಯಿಲ್ಲ. ‘ಕನ್ನಡನೆಲ’ ಎಂಬ ಪದವೂ ಇಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದ ಅಂತೆ, ಓದಿದ ಕಂತೆಯಲ್ಲದ ಈ ‘ತೆಂಕನಾಡು’ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೆಯ್ಸುಖದ ನಾಡು. ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗಕಾರನ ‘ಭಾವಿಸಿದ ಜನಪದ’ದಂತೆ’, ‘ಎಲ್ಲಾದರೂ ಇದ್ದು ಎಂತಾದರೂ ಇದ್ದು ಕನ್ನಡವಾಗಬಲ್ಲ’ ಕವಿ ಕುವೆಂಪು ಕನ್ನಡದಂತೆ ಈ ಬನವಾಸಿ, ಭೂಪಟವಲ್ಲದ ಭಾವಪಟ. ಗಡಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಈ ನಿರಂಕುಶನಾಡಲ್ಲಿ ದೇಶಭಕ್ತಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಭಕ್ತಿಯ ಅಮಲು ಅತಿರೇಕಗಳಿಲ್ಲ. ತ್ಯಾಗಬಲಿದಾನಗಳ ಛಾಯೆಗಳೂ ಇಲ್ಲ.
ರಸಸುಖದ ನೆಲೆಯಾಗಿ ಬನವಾಸಿ
ಅರಸು ಚರಿತ್ರೆಯ ಏರಿಳಿತ, ಧರ್ಮ-ಭಾಷೆಗಳ ಮೈಲಿಗಲ್ಲುಗಳಿರದೆ ಪಂಪಭಾರತದ ಅಲೆಮಾರಿ ಅರ್ಜುನನ ಮನದೊಳಕ್ಕೆ ನೆಲೆನಿಂತ ಪಂಪನ ಆ ಬನವಾಸಿಯ ಮೊದಲನೋಟ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಲೋಕಸುಖದ ಜೊತೆಗೆ,-
ಸೊಗಯಿಸಿ ಬಂದ ಮಾಮರನೆ, ತಳ್ತ ಎಲೆವಳ್ಳಿಯೆ, ಪೂತ ಜಾತಿಸಂ
ಪಗೆಯೆ, ಕುಕಿಲ್ವ ಕೋಗಿಲೆಯೆ, ಪಾಡುವ ತುಂಬಿಯೆ, ನಲ್ಲರ ಒಳ್ಮೊಗಂ
ನಗೆಮೊಗದೊಳ್ ಪಳಂಚಲೆಯೆ ಕೂಡುವ ನಲ್ಲರೆ, ನೋಳ್ಪೊಡೆ ಆವ ಬೆ
ಟ್ಟುಗಳೊಳ್ ಆವ ನಂದನವನಂಗಳೊಳಂ ಬನವಾಸಿ ದೇಶದೊಳ್. (ಪಂಭಾ.4-28)
ಪಂಪ ಮಾವುಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಕವಿ! ಅವನ ಬನವಾಸಿಯ ಸಮೃದ್ಧಿ ಚಿಗುರೊಡೆದುದೂ ಮಾಮರದ ಮೂಲಕವೇ! ಹೀಗೆ ಚಿಗುರೊಡೆದ 
ದೇಶವರ್ಣನೆಯಂತೆ, ಯಾವ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಾಗಲೀ, ಯಾವ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಾಗಲೀ ನೋಡುವ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದು ಸೊಗಸಾಗಿ ಹೂಹಣ್ಣುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿಬಂದ ಮಾಮರಗಳೇ; ದಟ್ಟವಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡ ವೀಳ್ಯದ ಎಲೆಬಳ್ಳಿಗಳೇ; ಹೂಬಿಟ್ಟ ಶ್ರೇಷ್ಠಜಾತಿಯ ಸಂಪಗೆಯೇ; ಕೂಗುವ ಕೋಗಿಲೆಗಳೇ; ಝೇಂಕರಿಸುವ ದುಂಬಿಗಳೇ; ಪರಸ್ಪರ ಮುಖಕ್ಕೆ ಮುಖತಾಗಿಸಿ ನಗುಮೊದಲ್ಲಿ ಕೂಡುವ ಪ್ರೇಮಿಗಳೇ! ಇದು ಅರ್ಜುನ ಕಂಡ ಪಂಪನ ಬನವಾಸಿ! ಪ್ರೀತಿ-ಶೃಂಗಾರದ ಉಲ್ಲಾಸದಾಯಕ ಬನವಾಸಿ. ಬೆಟ್ಟ, ಕಾಡುಗಳ ಲೋಕಜೀವಿಗಳಾದ ಕೋಗಿಲೆ, ದುಂಬಿಗಳಂತೆ ಬದುಕಿನ ಬೇಟದಲ್ಲಿ ನಿರತ ಕನ್ನಡಿಗರ ಬನವಾಸಿ! ಕೂಡುವನಲ್ಲರ ಆಡುಂಬೊಲದ ಬನವಾಸಿ!
ಆದರೆ ವರ್ತಮಾನದ ‘ನೈತಿಕ ಪೋಲಿಸುಗಿರಿ’ (Cultural Policing) ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿರುವ ‘ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ’ಯೊಳಗೆ 
ಪಂಪನ ಬನವಾಸಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲಿಡಬೇಕೋ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಪ್ರೇಮಿಗಳ ದಿನಾಚರಣೆ, ಪ್ರೇಮಿಗಳ ಭೇಟಿಯೇ ಮೊದಲಾದುವುಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ದೇಸೀ-ಪರದೇಶೀ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ, ಪಂಪನ ‘ನೆನಪಿನಶಾಸನ’ವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಹೂತಿಡಬೇಕೋ ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ನಮ್ಮದೇ ಪಂಪ ಸಾವಿರವರ್ಷದ ಹಿಂದೆ ಬನವಾಸಿಯ ಯಾವ ಬೆಟ್ಟ, ಉಪವನವನದಲ್ಲೂ ನಲ್ಲರ ಬೇಟ(ಪ್ರಣಯ)ವನ್ನೇ ಕಂಡೆ ಎಂದು ಪ್ರೇಮಶಾಸನ ನೆಟ್ಟ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ತನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕಕಾವ್ಯ ಆದಿಪುರಾಣದಲ್ಲೂ ಕೌಮುದಿಮಹೋತ್ಸವದ ಬೆಳದಿಂಗಳ ಕೂಟ ಬೆಳಗಿದ. ಆದಿಪುರಾಣದ ಹನ್ನೆರಡನೇ ಆಶ್ವಾಸದಲ್ಲಿ, ಭರತನ ದಿಗ್ವಿಜಯದ ನಡುವೆ ಶರತ್ಕಾಲದ ಬೆಳದಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದ ಆ ‘ಕೌಮುದೀಮಹೋತ್ಸವ’ದ ವರ್ಣನೆ ಬನವಾಸಿಯನ್ನೂ ಮೀರುತ್ತದೆ. ‘ಕೌಮುದಿ ಮಹೋತ್ಸವ’ ಎಂದರೆ ಕಾಮೋತ್ಸವವೇ. ಅದು ಶರತ್ಕಾಲದ ಬೆಳದಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಬೇಟಕಾರರು(ಪ್ರಣಯಿಗಳು) ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಹೇಗೆ ಬೇಕೋ ಹಾಗೆ ಕುಡಿದು, ಕುಪ್ಪಳಿಸಿ, ಮುತ್ತಿಕ್ಕಿ ಕುಣಿದ ‘ನರ್ತಕೀಲೀಲೆ’! ಬನವಾಸಿಯ ಬೆಟ್ಟ ಉಪವನಗಳಂತೂ ಪ್ರೀತಿ, ಉತ್ಸಾಹವೇ ಉಕ್ಕಿಹರಿವ ಮೆಯ್ಸುಖದ ನೆಲೆ. ಒಂದು ‘ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯ’ ಎಂಬ ಭಾರತದ ಕಥೆಯಲ್ಲಿದೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಭರತನಕತೆಯಾದ ಆದಿಪುರಾಣದಲ್ಲಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕಲ್ಪಿತ ಸಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ಮುನ್ನ ನಮಗೆ ನಮ್ಮದೇ ಕವಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ, ನಮ್ಮದೇ ಆಗಿದ್ದ ನಾಡು-ನಲಿವುಗಳ ಅರಿವಿರುವುದೊಳಿತು. ಯಾವುದು ಹೊರಗಿಂದ ಬಂತು, ಯಾವುದು ನಮ್ಮಲ್ಲಿಯೇ ಇತ್ತೆಂಬ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನವಿರುವುದೊಳಿತು.
ಅಂಕುಸವಿಟ್ಟರೂ ನೆನೆವ ಮರಿದುಂಬಿಯ ತವರು
ಹೀಗೆ ರಸಸುಖದ ನೆಲೆಯಾಗಿ ಬನವಾಸಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ನಡುವೆಯೇ, ಪಂಪ ಸಾರ್ಥಕ ಮನುಷ್ಯರ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆತನಿಗೆ ತ್ಯಾಗ-ಭೋಗ-ವಿದ್ಯೆ-ಗಾಯನಗೋಷ್ಠಿ ಹಾಗೂ ಅಲಂಪಿನ ಇಂಪುಗಳಿಗೆ ಆಗರವೆನಿಸಿದ ರಸಿಕರಷ್ಟೇ ಮನುಷ್ಯರು. ಮನುಷ್ಯರಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವುದಾದರೆ ಹಾಗೆ ಹುಟ್ಟಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಹುಟ್ಟದೆ ಏನೋ ಆಗಿ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಇದು ಪಂಪನ ಕೊರಗು. ಆದರೆ ಆತ ಈ ಕೊರಗಿಗೇ ದಿಕ್ಕೆಟ್ಟು ನಿಂತಿಲ್ಲ. ಸಾರ್ಥಕ ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ರಸಿಕರಾದ ಮನುಷ್ಯರಾಗಿ ಹುಟ್ಟಲಾಗದೆ ಹೋದರೆ ಚಿಂತೆಯಿಲ್ಲ, ‘ಮರಿದುಂಬಿಯಾಗಿ ಮೇಣ್ ಕೋಗಿಲೆಯಾಗಿ’ ಬನವಾಸಿಯ ಉಪವನಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ವಿಹರಿಸಿದರೂ ಸಾಕು. ಪಂಪನ ನಿಶ್ಚಯದ ಮಾತಿದು. ಈ ಸಾರ್ಥಕಬದುಕಿನ ಕನಸು ಹುಡುಕುವುದೂ ರಸಿಕತೆಯ ಮಡುವನ್ನೇ. ಮಾವು-ಕೋಗಿಲೆ, ಮಲ್ಲಿಗೆ-ಮರಿದುಂಬಿಯ ಪ್ರೇಮರಾಗದ ಜೋಡಿತನವನ್ನೆ. ಈ ಕೂಡುರೂಪಕಗಳಲ್ಲೇ ಪಂಪ ಬನವಾಸಿಯನ್ನು ಹಂಬಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಾರಣವಿದೆ. ಬದುಕಿನ ‘ಸಾರ’ ಯಾವುದು ಎಂಬ ಸೂಚನೆ ಇದೆ. ಹೀಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಅಂಗಣವಾಗಿ, ಆತನೊಳಗೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಅನುಭವವಾಗಿ ಕೂತ ಬನವಾಸಿ ವಾಸವಿರುವಲ್ಲೇ ಒದಗುವ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಲಲಿತಸುಖದ ನೆವದಲ್ಲೇ ನೆನಪಾಗಿ ಎಚ್ಚರಗೊಳ್ಳುವಂಥದ್ದೂ ಆಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಎಲ್ಲೋ ಇದ್ದಾಗ ಬೀಸುವ ತೆಂಕಣದಗಾಳಿಯ ಸುಖಾನುಭವವೇ ಮುಂತಾಗಿ ಬನವಾಸಿಯನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಕೀಲಿಕೈಗಳೂ ಹಲವು,-
ತೆಂಕಣ ಗಾಳಿ ಸೋಂಕಿದೊಡಂ, ಒಳ್ನುಡಿ ಕೇಳ್ದೊಡಂ, ಇಂಪನಾಳ್ದ ಗೇ
ಯಂ ಕಿವಿವೊಕ್ಕೊಡಂ, ಬಿರಿದ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಕಂಡೊಡಂ, ಆದ ಕೆಂದಲಂ
ಪಂ ಗೆಡೆಗೊಂಡೊಡಂ, ಮಧುಮಹೋತ್ಸವಂ ಆದೊಡಂ, ಏನನೆಂಬೆನ್, ಆರ್
ಅಂಕುಸ ಇಟ್ಟೊಡಂ ನೆನೆವುದು ಎನ್ನ ಮನಂ ವನವಾಸಿ ದೇಶಮಂ, (ಪಂ.ಭಾ 4-30)
(ಎಲ್ಲೇ ಇರಲಿ)ತೆಂಕಣದ ಗಾಳಿ ಸೋಂಕಿದರೂ, ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು(ನುಡಿ) ಕೇಳಿದರೂ, ಇಂಪುಳ್ಳ ಹಾಡುಗಳು ಕಿವಿಗೆ ಹೊಕ್ಕರೂ(ಕೇಳಿಸಿದರೂ), ಬಿರಿದ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಕಂಡರೂ, ಸ್ತ್ರೀಸಂಗದ ಸುಖದೊಂದು ನಿದ್ರೆಯನ್ನು ಸವಿದರೂ, ವಸಂತಕಾಲದ ಉತ್ಸವ ನಡೆದರೂ, ಏನೆನ್ನಲಿ? ಯಾರು ಅಂಕುಶ ಇಟ್ಟು ತಿವಿದು ತಡೆದರೂ ನಿಲ್ಲದೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ವನವಾಸಿ ದೇಶವನ್ನು ನೆನೆದೇ ತೀರುತ್ತದೆ. – ಡಿ.ಎಲ್ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ ಅವರಂತೂ ಇದನ್ನು ಪಂಪನ ದೇಶಪ್ರೇಮದ ಭಾವಗೀತೆ ಎಂದೇ ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗಾಳಿ, ಒಳ್ನುಡಿ, ಬಿರಿದಮಲ್ಲಿಗೆ, ಮಧುಮಹೋತ್ಸವಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಚರ್ಮ, ಕಿವಿ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳೆಂಬ ಇಂದ್ರಿಯ ಸಂಬಂಧಿಗಳು. ಕೆಂದಲಂಪು ಎಂಬುದಾದರೋ ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯ ಸುಖದ ಸಮ್ಮಿಲಿತ ಸಂಗತಿ. ಎಲ್ಲವೂ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಮೂಲಕ ದತ್ತವಾಗುವ ಲೋಕಸುಖಗಳೇ. ಭಾವಸತ್ಯಗಳೇ ತುಂಬಿದ ಈ ದಿಟ ಭಾವಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ನಾಡು ನಾದವಾಗಿ, ನೋಟವಾಗಿ, ಪರಿಮಳವಾಗಿ, ಸಂತೋಷದ ಸುರತಸುಖವಾಗುತ್ತದೆ. ಅನುಭವದ ಈ ಪರಿ, ಚರಿತ್ರೆಯ ಗಾಯ ನೆಕ್ಕುತ್ತಾ ವರ್ತಮಾನದ ದ್ವೇಷ ಕೂಡಿಡುತ್ತಾ ಹೋಗುವ ಉಗ್ರರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯ ಹತ್ತಿರವೂ ಸುಳಿಯದು. ಇದು ಏರಿದ ಮಲೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ, ಕುಡಿದ ನೀರ್ ಕಾವೇರಿಯಾಗಿಸಿ, ಇರುವುದನ್ನೇ ನಾಡಾಗಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಬಲ್ಲ ಸಮೃದ್ಧಿಯ ದೇಶಗೀತೆ.
ಇಂತಹ ಭಾವಗೀತೆಯೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿರುವುದಕ್ಕೂ ಆತನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥನೆ ಇದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಬನವಾಸಿಯಾದರೋ, ‘ಅಮೃತವನ್ನೇ ಹಿಯಾಳಿಸುವಂತಿರುವ ರತಿಕ್ರೀಡೆಯ ಇಂಪಿಂದಲೂ, ಬೆಂಬಿಡಿದು ಬರುವ ಸಂಗೀತದಿಂದಲೂ, ವಿದ್ವಾಂಸರ ಮೇಳದಿಂದಲೂ(ಬನವಾಸಿಯು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ಯಾಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು), ಚತುರರ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತುಗಳಿಂದಲೂ, ಶೀತದಿಂದ ತಣ್ಣಗಿರುವ ಹೂಬಳ್ಳಿಗಳ ಜೊಂಪ(ಚಪ್ಪರ)ದಿಂದಲೂ ಕೂಡಿ ಬಯಸಿದ್ದನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ ಮೆಯ್ಸುಖದ ನೆಲೆಯೆನಿಸಿತ್ತು ಮನಸೂರೆಗೊಂಡ ತೆಂಕನಾಡ ಮರೆಯಲ್ಕೇಂ ಮನಂ ಬರ್ಕುಮೇ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಪಂಪನ ತೆಂಕನಾಡು ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಭಾವಿತವಾದ ನಾಡಿನ ರೂಪವಾಗುವ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರೇಮಸುಖದ ನಾಡೆನಿಸಿದೆ. ಅದು ಫಲತುಂಬಿಕೊಂಡ ಮಾವು, ಹೂಬಿಟ್ಟ ಜಾತಿ ಸಂಪಿಗೆ, ಕುಕಿಲ್ವ ಕೋಗಿಲೆ, ಬಿರಿದ ಮಲ್ಲಿಗೆ, ಪಾಡುವ ದುಂಬಿ, ಒಳ್ಮಾತು, ನಗುಮೊಗದಲ್ಲಿ ಮುಖಕ್ಕೆ ಮುಖವಂಟಿಸಿ ಕೂಡುವ ನಲ್ಲರ ಬೇಟ(ಪ್ರಣಯ)ಗಳಿಂದಾಗಿ ಮೆಯ್ಸುಖದ ಗಣಿಯೆನಿಸಿದೆ. ಪಂಪನಾದರೋ ‘ಸಾರಂ ಅನಂಗ ಜಂಗಮ ಲತಾ ಲಲಿತಾಂಗಿಯರಿಂದಂ ಅಲ್ತೆ ಸಂಸಾರಂ’ ಎಂದವನು. ಆತನ ಈ ಹೇಳಿಕೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಬನವಾಸಿಯೂ ಸಂಸಾರಸುಖದ ನೆಲೆಮನೆಯಂತೆಯೇ ಇದೆ. ಅದು ಆತನ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಇಮ್ಮಡಿಸಿದೆ. ಈ ಅಭಿಮಾನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕುರಿತಾದ ಮಡಿವಂತಿಕೆಯ ನಿರ್ವಚನಗಳನ್ನು ಗೇಲಿ ಮಾಡುವಂತಿದೆ. ಹಾಗೆಂದು ಅದು ಅನೈತಿಕವಾದುದಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಪಂಪನು ಎಲ್ಲಿಯೇ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದಿರಲಿ, ಬನವಾಸಿಯ ಮಲೆನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅವನ ಜೀವಮಾನದ ಸಾರವತ್ತಾದ ಭಾಗ ಕಳೆದಿರಬೇಕು. ಅಲ್ಲಿಯ ಸೊಗಸು ಅವನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ತಿದ್ದಿ ಕವಿತಾಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪುಟಗೊಳಿಸಿರಬೇಕು (ಪಂಪ,ಪು.5) ಎಂಬ ತೀನಂಶ್ರೀ ಅವರ ಮಾತು ಸರಿಯಾಗಿಯೇ ಇದೆ ಎನ್ನಬೇಕು.
ಹೀಗೆ ಕುರುಹಿನ ಹಂಗಿಲ್ಲದ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ ಈ ನಾಡಿಗೆ ಅಪಹರಣದ ಭಯವಿಲ್ಲ,
ವಿದ್ರೋಹಿ ಸಂಚುಕೋರರ ಆತಂಕವಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಭಜನೆಯ ತಂಡವಿಲ್ಲ. ದೊಣ್ಣೆಹಿಡಿದು ದೇಶಕಾಯುವ ವರಸೆಕಾರರೂ ಇಲ್ಲ. ‘ಯಾರೂ ಮುಖ್ಯರಲ್ಲ ಯಾವುದೂ ಅಮುಖ್ಯವೂ ಅಲ್ಲದ’ ಈ ಪ್ರಭುತ್ವಶೂನ್ಯತೆಯ ನಾಡಿಗೆ ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ’ಯ ನಿಲುವಂಗಿಯೂ ಹೊಂದದು. ಏಕೆಂದರೆ ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ’ಗೆ ದೇಶದ್ರೋಹಿಗಳ ಸರಕಿಲ್ಲದೆ ದೇಶಪ್ರೇಮದ ಮಾತು ತಿಳಿಯದು. ಗಂಡಾಂತರದ ಕೂಗುಹಾಕಿ ಕಟ್ಟಾಳುಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕುವ ಅದಕ್ಕೆ ಅಂಕುಶವಿಟ್ಟರೂ ತಡೆಯದೆ ನೆನೆವ ಮನದಾಳದ ಅರಿವಿರದು. ಅದಕ್ಕೆ ವರ್ತಮಾನದ ಉದ್ರೇಕಕ್ಕಾಗಿ ಗತಚರಿತ್ರೆಯ ದುಃಸ್ವಪ್ನಗಳ ಮಿಠಾಯಿ ಹಂಚುವುದು ಗೊತ್ತು. ಈ ದುಃಸ್ವಪ್ನಗಳ ಮಿಠಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಗತಕಾಲದ ಆತಂಕದ ಅಪರಾಧಿಗಳ ವಿಳಾಸ ಬರೆದಿಡುವದು ಗೊತ್ತು. ಉನ್ಮತ್ತ ಭಾವುಕತೆಯ ಅಮಲಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಸಬೇಕಾದ ‘ತನ್ನವರು’ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷಿಸಬೇಕಾದ ‘ಪರರರನ್ನು’ ಗೆರೆಕೊರೆದು ವಿಂಗಡಿಸಿ ಗೊತ್ತು. ಜರ್ಮನಿಯ ಹಿಟ್ಲರ್ ನ ‘ನಾಜಿ’ಗಳು, ಇಟೆಲಿಯ ಮುಸೋಲಿನಿಯ ‘ಫ್ಯಾಸಿ’ಗಳು ಹಂಚಿದ್ದು ಈ ಮಿಠಾಯಿಯನ್ನೇ. ಆದರೆ ಈ ಮರೆಯಲಾಗದ ತೆಂಕನಾಡಲ್ಲಿ ಆ ಬಗೆಯ ದುಃಸ್ವಪ್ನಗಳಿಲ್ಲ. ‘ನಾನು’ ಮತ್ತು ‘ಅವರು’ ಎಂಬ ಎದುರಾಳಿಗಳಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಗತವೂ ಗತವಲ್ಲ. ದ್ವೇಷದ ತರಬೇತಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಇದು ಮೈಮನದ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಸುಳಿದೆಗೆದು ಅರಳುತ್ತಲೇ ಇರುವ ಸಾವಿಲ್ಲದ ಬನವಾಸಿ.
‘ಘರ್ ವಾಪಸಿ’ಯ ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆಯಿರಿ ಅನ್ನುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವಾಪಾಸಾತಿ ಅಂದರೆ ಹೊರಹೋದವರು ಮನೆಗೆ ಮರಳುವುದು. ಕೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಹಿತವೇ. ಆದರೆ ಜಾತಿ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮದಿಂದ ಜಾತಿ ಇರುವ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ವಾಪಾಸಾಗುವುದೆಂದರೆ ಮನೆಯಿಂದ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಬಂದಂತೆ. ಈ ಮನೆಗಳೋ ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಗಾಳಿಬೆಳಕನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡದವುಗಳು! ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಎಂದಂತೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳೇ ಇಲ್ಲದ ಮಹಡಿಯ ಗೂಡುಗಳು. ಇಲ್ಲಿ ವಾಪಾಸಾಗುವುದು ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲಿಗೆ? ಬರುವವರಿಗೆಲ್ಲಾ ಇರುವ ಅವರವರ ಮನೆ ಯಾವುದು? ವಾಪಾಸಾಗುವ ಘರ್ ಗಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿದೆಯೋ? ಗಟಾರದಲ್ಲಿದೆಯೋ? ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆಯೋ? ಹಾರೋಗೇರಿಯಲ್ಲಿದೆಯೋ? ಖಚಿತವಿಲ್ಲ. ಸೋಜಿಗ ಎಂದರೆ ಈ ವಾಪಾಸಾದವರೆಂದು ಹೇಳಲಾದವರೂ ಧರ್ಮದ ಹುಡುಕಾಟಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದವರಲ್ಲ. ಬದುಕೇ ಹುಡುಕಾಟವಾದ ಬಡತನದ ಹಾದಿಯವರು. ಜುಟ್ಟಿಗಿಂತ ಹೊಟ್ಟೆ, ಧರ್ಮಕ್ಕಿಂತ ದರ್ದು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬಿಸಿಲುಬೆಂಕಿಗೆ ಮೈಸುಟ್ಟುಕೊಂಡವರು. ಮರುಕರೆದುಕೊಂಡವರು ಇವರನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೋ ಕಾಣೆ? ಆದರೆ ಕರೆತಂದ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ಸಮುದಾಯವೊಂದರ ಆಚರಣಾವಿಧಿಯ ರೂಪದಲ್ಲೇ ನಡೆದಿವೆ. ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಆ ಚಿಂದಿ ಆಯುತ್ತಾ ಚಿಂದಿಯಾದವರನ್ನು ಈ ವಿಧಿಕ್ರಿಯೆಯ ವಾರಸುದಾರರು ತಮ್ಮೊಳಗೆ ತಂದುಕೊಂಡರೇ? ಕನಕನನ್ನೇ ಹೊರಗಿಕ್ಕಿದವರು ಈ ತಿರುಕರನ್ನು ಒಳಬಿಟ್ಟುಕೊಂಡರೇ? ಈ ದೇಶದ ಚರಿತ್ರೆ ಓದಿದ ಯಾರೊಬ್ಬರಿಗೂ ಈ ಭರವಸೆ ಇರದು. ಆದರೆ ಜಾತಿ ವರ್ತುಲದಿಂದ ದಾಟುವ ಮತಾಂತರವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಕೂಗಿನ ಒಟ್ಟೊಟ್ಟಿಗೇ ಜಾತಿಕೂಪಕ್ಕೆ ಸೆಳೆಯುವ ಹಿಂಚಲನೆಯ ವಾಪಾಸಾತಿಯ ಸದ್ದೂ ಮೊಳಗುತ್ತಲೇ ಬಂದಿರುವುದಂತೂ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ.
ಎಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆತರಬೇಕು ಎನ್ನುವಾಗ ಮತ, ಧರ್ಮದ ಅಮೂರ್ತತೆಗಿಂತ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಘರ್/ಜಾತಿಯ ಖಚಿತ ವಿಳಾಸವಿರುತ್ತದೆ. ಪಂಪನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯವನ್ನೇ ಹುಡುಕಿ ಡಿಎನ್ಎ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನೂ ಮುಗಿಸುವ ಈ ಖಚಿತ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಇಂದು ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ವಿಶಾಲವಾದ ಮತಾವರಣದ ಅಮೂರ್ತತೆ ಇಲ್ಲ. ಆತ ಯಾರು ಎನ್ನುವ ಹಕ್ಕುಪ್ರತಿಪಾದನೆಯೇ ಇದೆ. ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರ ರಾಜಕಾರಣದ ಶಕ್ತಿಗಾಗಿ ಕಾಲಾಳುಗಳು ಖಾಲಿಯಾಗದಂತೆ ಕಾಯುವ ಘರ್ ವಾಪಸಿಯಲ್ಲಿ ಖಚಿತತೆಯೇನೋ ಇದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವೈವಿಧ್ಯವಿದೆ. ತಳಜಾತಿಗಳು ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತಿತರ ಅನ್ಯಮತಗಳ ಕಡೆಗೆ ದೊಡ್ಡಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಹಕ್ಕು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಘಳಿಗೆಯಲ್ಲೇ, ಇರುವ ಕಾಲಾಳುಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅದು ದಲಿತಕೇರಿಗೆ ದೀಕ್ಷೆ, ವನವಾಸಿ ಚಳವಳಿ, ದೈವಾಂತರ, ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಗಳ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ತಿರುಕರನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಘರ್ ವಾಪಸಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಹೀಗೆ ಕಾಯಲ್ಪಟ್ಟವರು ಮತ್ತು ಒಳಕರೆದವರನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುವುದೆಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನಂತೂ ಮೌನವಾಗಿಯೇ ಅದು ಕೊಂದು ಮಲಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಊರೊಳಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಮನೆ ಕತ್ತಲಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ!
ಭೌತಿಕಮೇರೆಯುಳ್ಳ ಭಾವಿತ ಆವರಣದ ಕನ್ನಡಜನಪದದ ಮೊದಲ ರೇಖಾಚಿತ್ರ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಭಾಷೆ ನೆಲ ಸಮೂಹವೆಂಬ ಬಹುಸ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಪಿತವಾದ ಈ ‘ಕನ್ನಡ’ದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನತೆ-ವಿಭೇದತೆಯ ದ್ವಂದ್ವಗಳ ಅತಿವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬೆರೆಯುವಿಕೆ ಇದೆ. ಈ ಭಿನ್ನತೆ-ಸಾಮ್ಯತೆಗಳ ಬೆರಕೆಯನ್ನು ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗವೇ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದೆ ಎಂದಲ್ಲ. ಕನ್ನಡಮನಸ್ಸಿನ ನಿಡುಗಾಲದ ಹರಿವಿನ ಯಾವುದೋ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಈ ಕೃತಿ ಅದರ ಜಾಯಮಾನವಾದ ಸಹನೆ, ಸಹತ್ವವನ್ನು ತನ್ನೊಳಗಿನ ಬನಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆಯಷ್ಟೆ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡವೆಂಬ ಜನಪದ ಭೂಗೋಳವು ಈ ಅರಿವಿಗೆ ನಿಲುಕದ ಅನಾದಿಯಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರ ಹರಿದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಹರಿವಿನಲ್ಲಿ ‘ಕನ್ನಡ’ವೆನ್ನುವ ವಿಶೇಷಣವೂ ಪ್ರತಿನಿಧೀಕರಣ ರಾಜಕಾರಣದ ಹೊರಳಿಕೆಗೂ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಒಳಗೊಳ್ಳುವ-ಹೊರಗಿಡುವ ಮಾಪಕವೂ ಆಗಿದೆ. ಹೀಗೆ ಬಹುರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಬಂದ ಕನ್ನಡವಿಂದು ಕರ್ನಾಟಕವಾಗಿ ನಮ್ಮೆದುರಿಗಿದೆ. ಭಾಷಾರಾಜ್ಯಗಳ ಉಗಮದಿಂದೀಚೆ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಗುರುತಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಮಾದರಿಗಳು ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ಬಂದು ದಾಖಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯಿಂದಾಗಿ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಂತೂ ಕನ್ನಡಮಾಸವೆನಿಸಿದೆ.
ಈ ಕನ್ನಡದ ಹಿಂದೆ ಜಗತ್ತು ಭಗವಂತನಿಂದಾದುದಾಗಿ ನಂಬುವ ಸೃಷ್ಟಿವಾದಿ ವೈದಿಕ ತಾತ್ವಿಕತೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಜಗತ್ತನ್ನೊಂದು ‘ಅನಾದಿ’ಯಾಗಿ ನಂಬುವ ಜೈನತಾತ್ವಿಕತೆ ಇದೆ. ಮಾರ್ಗಕಾರ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕನ್ನಡವೆಂಬ ಜನಪದವೂ ಸೃಷ್ಟಿವಾದಿ ನಿರೂಪಣೆಯಂತೆ ‘ಇರುವಿಕೆ’ಯಾಗದೆ ಆಗುವಿಕೆಯ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ‘ಆಗುವಿಕೆಯ’ ತಾತ್ವಿಕತೆಯಲ್ಲರಳಿದ ಈ ಕನ್ನಡ ಭೌತಿಕಚಹರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಯೂ ಆಹ್ವಾನ-ವಿಸರ್ಜನದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ನಾಡಾಡಿಯೊಬ್ಬ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಹೋಗುವ ಭಾವಿತಸತ್ಯ. ‘ಕಾವೇರಿಯಿಂದ ಗೋದಾವರಿವರೆಗೆ….’ ಎಂಬ ಪದ್ಯವಂತೂ ನಾಡು-ನುಡಿ-ಜನಪದಗಳೆಂಬ ಸಮಸ್ತವನ್ನೂ ಮೂರ್ತ-ಅಮೂರ್ತ, ಭೌತಿಕ-ಭಾವಕವೆಂಬ ವಿರುದ್ಧ ದ್ವಂದ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಏಕತ್ರ ಗ್ರಹಿಸಿ ಕಂಡರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೇಖಾಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ ಕಾವೇರಿ-ಗೋದಾವರಿಗಳು ಕೇವಲ ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವಲ್ಲ. ಭಾರತೀಯ ಸಮಷ್ಟಿಮನಸ್ಸಿನ ಭಾವ ವಾಸ್ತವಗಳು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಮತೀಯ ಗುರುತಿಗೂ ಬಂಧಿಯಲ್ಲದ ಚಲನಶೀಲ ಜಲಸತ್ಯಗಳಾದ ಈ ನಿಸರ್ಗದತ್ತ ಭೌತಿಕಮೇರೆಗಳು, ಅನುಲ್ಲಂಘನೀಯವಾದ ಗಡಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯಕ್ಕೂ ಗುರಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ.
ದೇಶ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಯು ದಕ್ಕುವುದು ಮೂರ್ತಚಹರೆಯಲ್ಲೇ. ಅಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಬಳ್ಳಿಯ ಗುಣವಾಗಲೀ, ಬೆರೆಯುವ ಗಾಳಿಯ ಗುಣವಾಗಲೀ ಇರದು. ಆದರೆ ಪುತಿನ ಹೇಳುವಂತೆ ‘ದೇಶ ಅಂದರೆ ಜನ’ ಎಂದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಲೇ, ದೇಶ ಅಥವಾ ನಾಡಿನ ಸೀಮಿತ ಭೌತಿಕಚಹರೆ ಕಳಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಕಣ್ಣೋಟವು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕನ್ನಡವಾಗಿಸಿ, ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಬೆರೆಯುವ ಅಪೂರ್ವ ಶಕ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯಜಗತ್ತು ಎದುರಿಗೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇಂಥದ್ದೊಂದು ಆಹ್ವಾನ-ವಿಸರ್ಜನದ ಗುಣವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ಯತೆ-ಭಿನ್ನತೆಗಳು ಏಕತ್ರಗೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಮಾರ್ಗಕಾರನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕವಿಶೈಲ ಕುವೆಂಪು ತನಕ ಕನ್ನಡಕಾವ್ಯದೊಳಗೆ ಈ ಮಾದರಿಯ ಹರಿವಿದೆ. ‘ನೀ ಮೆಟ್ಟುವ ನೆಲ ಅದೇ ಕರ್ನಾಟಕ, ನೀನೇರುವ ಮಲೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ, ನೀನ್ ಕುಡಿಯುವ ನೀರ್ ಕಾವೇರಿ….’ ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ ಕುವೆಂಪು ಕಲ್ಪಿಸುವ ಕನ್ನಡವೂ ಒಂದು ಭಾವವಾಸ್ತವವೇ. ಮೂರ್ತವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳದ, ಆದರೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಹೋಗಬಹುದಾದ ಈ ಕನ್ನಡ ನವನವೀನವೇ. ಈ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಗುರುತಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಗೆ ಹೊರತಾಗುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ. ಎಲ್ಲಿಯೋ, ಹೇಗಾದರೂ ಇದ್ದೂ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಕನ್ನಡವಾಗುವ ಈ ಅಂತರಂಗದ ಪರಿಗೆ ಮಾರ್ಗಕಾರನ ‘ಭಾವಿಸಿದ ಕನ್ನಡದ’ ಛಾಯೆ ಇದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅನ್ಯವೆಂಬ ಎದುರಾಳಿ ಕುರುಹೇ ಇರದು. ಹೀಗಾಗಿ ಅದು ಸಂಘರ್ಷರಹಿತವಾದುದೂ ಆಗುತ್ತದೆ.
ಅದಕ್ಕೆ ಬಾವುಟ, ಬಣ್ಣ, ಪ್ರತಿಮೆಗಳೆಂಬ ಸ್ಥಿರ ರೂಪಗಳಿವೆ. ಅದು ಭಾವಸತ್ಯದಾಚೆಯ ಭೌತಿಕಸತ್ಯವಾಗಿ, ಭೂಗೋಳದ ನಕ್ಷೆ, ಭುವನೇಶ್ವರಿಯ ಆಕಾರದ ಮೂರ್ತ ಗುರುತಾಗಿ ಮತೀಯ ಚಹರೆಗೆ ಲಗತ್ತುಗೊಂಡಿದೆ. ಅನ್ಯ-ಸ್ವ ಎನ್ನುವ ಎದುರಾಳಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಮಾಧ್ಯಮವೂ ಆಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡವೆಂಬ ವಿಶೇಷಣವನ್ನು ಹರಳುಗಟ್ಟಿಸಿದ ಮಾರ್ಗಕಾರ ಎರಕಹೊಯ್ದಿಟ್ಟ ‘ಕಸವರ ಮೌಲ್ಯ’ವನ್ನು ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತ್ಯಜಿಸಿಬಿಟ್ಟಿದೆ ಎಂದಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡ ಮನಸ್ಸಿನ ಈ ಸಹತ್ವ ಮತ್ತು ಸಹನೆಯು ಆಯ್ಕೆ-ನಿರಾಕರಣದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಕಲ್ಪಿತಚರಿತ್ರೆಗಳು ಬೆರೆತ ಕನ್ನಡದ ಗತವಲಸೆಗಳು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ವೈರಿಗಳ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಸೀಮೆಗಳೆಂಬ ರಾಜಕೀಯ ಗಡಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಮತೀಯ ಅನ್ಯತೆಯ ಗುರುತುಗಳೂ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ. ಕನ್ನಡದ ಹೆಗಲೇರಿ ಕುಳಿತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಯಾಜಮಾನ್ಯಕ್ಕೆ ತನ್ನ ವೈರಿಯನ್ನು ಹಣಿಯಲು ಕನ್ನಡವು ಚಿಮ್ಮುಹಲಗೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಭಾಷೆಯೆಂಬುದು ಪ್ರಾಣಘಾತುಕವೇ ಆಗುತ್ತಿದೆ.
ಉರ್ದುವಿನ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಪ್ರಚೋದಿಸಿದಂತೆ, ಸಂಸ್ಕೃತವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಶ್ನೆಯೋ, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾರ್ತೆಗಳೋ ಕನ್ನಡ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿಲ್ಲ! ಕನ್ನಡಿಗರ ಯಾವ ಹಕ್ಕನ್ನೂ ಕಸಿಯದ, ಯಾವ ನೌಕರಿಯನ್ನೂ ಅಪಹರಿಸದ, ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ಶೇ.10ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮನೆಮಾತಾಗಿರುವ ಭಾಷೆಯೊಂದು ಕನ್ನಡದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಉಗ್ರ ವಿರೋಧಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವುದು ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡದ ಮೇಲೆ ಯಜಮಾನಿಕೆ ನಡೆಸಿಯೂ ಇನ್ನೊಂದು ಭಾಷೆ ಕನ್ನಡದ ವಿನಯಗೌರವವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಅಚ್ಚರಿ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡದ ನಡುವೆಯೇ ಇರುವ ಅದೆಷ್ಟೋ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ಅಕಾಡೆಮಿಯೂ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಮೌನವಾಗಿ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳ ಬಗೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಸೌಜನ್ಯದ ಸಹಾನುಭೂತಿ ತೋರದ ನಾವು, ಸೀಮಿತ ಕಲಿಕಾ ಸಮೂಹವಿರುವ ಒಂದು ಭಾಷೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗುವುದನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಕರ್ತವ್ಯ ಎನ್ನುವಂತೆ ಸಹಮತ ತೋರುತ್ತೇವೆ! ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಈ ಮಾದರಿಯ ಅಸಹನೆ ಮತ್ತು ಸಹನೆಯ ತರಬೇತಿ ಎಲ್ಲಿಂದ ದೊರೆಯಿತೆನ್ನುವುದೇ ಅಚ್ಚರಿಯೆನಿಸುತ್ತದೆ.
ಒಪ್ಪಿಸಬೇಕಾದ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ನಿಂತಿದ್ದರು. ಮಾಧ್ಯಮದ ಕ್ಯಾಮರಾದೆದುರಿಗೇ ಅವರುಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ ಸಚಿವರು ತಮ್ಮ ತಲೆ ತಲೆ ಚಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ‘ಅನ್ ಟು ದ ಲಾಸ್ಟ್’ ಕೃತಿಯ ಕುರಿತ ಸಚಿವರ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಕರು ಉತ್ತರಿಸಲಾರದೆ ತಡವರಿಸಿದರು. ಸಜ್ಜನ ಸಚಿವ ಕಿಮ್ಮನೆ ತಾವು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಸರಿಯಾದುದಲ್ಲ ಎನ್ನಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಗೇ ನಿಲ್ಲಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅದೇ ಕ್ಯಾಮರಾದೆದುರೇ ಗಾಂಧೀಜಿ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನಾದರೂ ಹೇಳಿ ಎಂದು ಮತ್ತೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಎಸೆದರು. ಪ್ರಶ್ನೆ, ಪರಿಸರ, ಕ್ಯಾಮರಾ ಯಾವುದನ್ನೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸದೆ ಕಕ್ಕಾಬಿಕ್ಕಿಯಾದ ಮೇಷ್ಟ್ರುಗಳು ಉತ್ತರಿಸಲಿಲ್ಲ. ತಡವರಿಸತೊಡಗಿದರು. ಅಧ್ಯಾಪಕರ ಅಸಹಾಯಕತೆಯ ನಡುವೆ ಇಲಾಖೆಯ ದುಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬೇಸ್ತುಬಿದ್ದಂತೆ ಕಿಮ್ಮನೆ ಸುಮ್ಮನೆ ತಲೆಮೇಲೆ ಕೈಹೊತ್ತು ಕುಳಿತರು. ಆದರೆ ಹೀಗೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಅಚಾನಕ್ ಗಾಂಧಿ ಕುರಿತ ಈ ಕ್ವಿಝ್ ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ನ್ಯೂಸ್ ಎಂಬ ಬಕಧ್ಯಾನದಲ್ಲೇ ಕಾದು ಕೂರುವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳೆಂಬ ರಣಹದ್ದುಗಳಿಗೆ ಭರಪೂರ ಆಹಾರವೊದಗಿಸಿತ್ತು. ಸಚಿವರು ಕೇಳುವ ಪ್ರಶ್ನೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಿಸಲಾರದ ಅಧ್ಯಾಪಕರ ಅಸಹಾಯಕತೆ, ತಲೆಮೇಲೆ ಕೈಹೊತ್ತು ಕುಳಿತ ಸಚಿವರ ಹತಾಶೆಯ ಭಂಗಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ‘ಗಾಂಧೀ’ ಎಂಬ ವಿಸ್ಮಯ’ವೇ ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಲೋಕವಿಸ್ಮಯದ ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ನ್ಯೂಸ್ ಎಂಬ ಟಿ ಆರ್ ಪಿ ಸರಕುಗಳಾದುವು! ಈ ಹರಾಜಿನ ಸರದಿಯನ್ನು ಅವು ಇಲ್ಲಿಗೇ ನಿಲ್ಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ಸಚಿವರೇ ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದ ಕ್ವಿಝ್ ನ ಸರಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಮರುದಿನ ಬೀದಿಗಿಳಿದಿದ್ದವು! ಬೀದಿ ಬೀದಿ ಸುತ್ತಿ ಅಧ್ಯಾಪಕರೆನಿಸಿಕೊಂಡವರನ್ನು ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿದ್ದುವು. ಕಂಡಕಂಡವರಿಗೆ ಗಾಂಧಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಇಸವಿ, ವಿವೇಕಾನಂದರ ಜನ್ಮದಿನದ ಹಾದಿಬದಿಯ ಕ್ವಿಝ್ ನಡೆಸಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಯ ಅಧ್ಯಾಪಕರ ತಲೆ ಖಾಲಿಯೆಂಬ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ್ದುವು. ಹೀಗೆ ಈ ದೇಶದಿಂದ ಗಾಂಧಿ ಹಠಾವೋಗಾಗಿ ಅಪಾರ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಪರೋಕ್ಷ ಸಮಾಧಾನ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದುವು. ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮುಗಿಬಿದ್ದು ಯುದ್ಧ ಸಾರಿರುವ ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣೋದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಭರಪೂರ ಖುಷಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದುವು. ಬಡ ಪೋಷಕರೆದೆಯಲ್ಲಿ ‘ಅಯ್ಯೋ… ತಪ್ಪು ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟೆವು’ ಎನ್ನುವ ನರಳಾಟ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದವು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಅಂದು ‘ಗಾಂಧೀ’ ಸರಕಾಗಿ ಹೋಗಿದ್ದರು.
ಗುಣವಿರುವುದಾಗಿ ಶಿವವಿಶ್ವನಾಥನ್ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಪಠ್ಯವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವೇಳೆ ನಮಗೆ “ಶಿಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಬರೀ ಅಕ್ಷರವೆಂಬ ಭ್ರಾಂತಿಯಾಗಕೂಡದು” ಎಂದ ಗಾಂಧಿಯ ಮಾತು ತಿಳಿದರಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಶಿಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಗಾಂಧಿಗೆ ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಪಟ್ಟನೆ ಉತ್ತರಿಸಿಬಿಡುವ ನೆನಪಿನ ರೋಮಾಂಚನವಲ್ಲ. ಅದು ಆತ್ಮಗೌರವದ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬದುಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾಗಿತ್ತು ಎಂಬ ಅರಿವಿರಬೇಕು. ಈ ಕ್ವಿಝ್ ಗೆ ಸ್ಮೃತಿ ಪರಂಪರೆಯವರ ಭಜನೆಯಿಂದಾಚೆಗಿನ ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ವೇಳೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಾಗೂ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಎಂತಹ ಪುಸ್ತಕಗಳು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ? ಅಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿ ಚಿಂತನೆಗೆ ಪೂರಕವಾದ ಎಷ್ಟು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಪೂರೈಕೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ? ಅಲ್ಲಿಗೆ ಎಂತಹ ಪುಸ್ತಕಗಳು ತಲುಪಿವೆ? ಗಾಂಧಿ ಕುರಿತ ಪಠ್ಯಗಳ ಬೋಧನೆಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಏಳುತ್ತಿರುವ ಪ್ರತಿರೋಧದ ನೆಲೆಗಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಕೈಗಳಾವುವು? ಬೀದಿ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಮೈಕ್ ಹಿಡಿದು ಕ್ವಿಝ್ ಸರಣಿ ನಡೆಸುವ ಬ್ರಹಸ್ಪತಿಗಳು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ತಮಗೆ ತಾವೇ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಕಿಮ್ಮನೆಯವರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಎಚ್ಚರದ ಕಣ್ಣಾಗಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಇವೆಲ್ಲವುಗಳ ಕುರಿತ ಪ್ರ್ರಾಂಜಲವಾದ ಆತ್ಮನಿರೀಕ್ಷಣೆಯೂ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದಿತ್ತು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಗಾಂಧಿ ತನ್ನ ಬದುಕನ್ನೇ ‘ಸತ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ಪ್ರಯೋಗ’ ಎಂದವರು. ‘ದೇವರನ್ನು ಸತ್ಯವೆನ್ನದೆ, ಸತ್ಯವನ್ನೇ ದೇವರು’ ಎಂದವರು. ಪೊಳ್ಳು ಪುರಾಣವನ್ನು ನಂಬಿ ನಿಜ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನಾದ ಗಾರುಡಿಯವರು. ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಗಾಂಧಿ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿಯ ಉಬ್ಬರದಲ್ಲಿ ಕಿಮ್ಮನೆಯವರು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕಶಾಲೆಯ ಶಿಕ್ಷಕರ ಮೆದುಳಿಂದ ಗಾಂಧೀ ಗುರುತು ಖಾಲಿಯಾದುದನ್ನು ತೋರಲು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟರೆಂಬುದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಗಾಂಧಿ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ನಾಥೂರಾಮನ ಗುಂಡಿಗೆ ನರಳಿದಂತೆ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನರಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಆತ ಮಹಾತ್ಮನಲ್ಲವೆ?![200px-MKGandhi[1]](http://www.vartamaana.com/wp-content/uploads/2011/10/200px-MKGandhi1.jpg)
ಸಂತನಾಗಿಯೋ, ದೇಶವನ್ನು ಒಡೆದ ಅಪರಾಧಿಯಾಗಿಯೋ ತುಂಡಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಬಳಕೆಗೆ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಬಂದ ಈ ಗಾಂಧಿ ಎಂಬ ಗುರುತು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಯಾಕಾದರೂ ಕಾಡುತ್ತದೆ? ಇದು ಕೇವಲ ಭಾರತೀಯರಿಗಷ್ಟೇ ಎದುರಾಗಬಹುದಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿಗೆ ಎದುರಾಗಬಹುದಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ನೆಟಾಲಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮೆರಿಟ್ಸ್ ಬರ್ಗ್ ನಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೇ ಪ್ಲಾಟ್ ಫಾರಂನಲ್ಲಿ ಚಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾದ ಹಾಸಿಗೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಾಗದಗಳ ನಡುವೆ!! (ಸವಿತಾ ನಾಗಭೂಷಣ, ಸಕಾಲ ಅಕ್ಟೋಬರ್2007, ಪು.29) ಹುಟ್ಟಿದ ಈ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತೆ ಸಾಯಲೇ ಇಲ್ಲ!? ಆದರೆ ಹೀಗೆ, “ಒಂದೆ ಹಿಡಿಮೂಳೆ ಚಕ್ಕಳ: ಅದಕೆ ಸುರಿ ಮೂರುನಾಲ್ಕೋ ಚಮಚ ರಕ್ತ-ಮಾಂಸ-ಜೊತೆಗಿರಿಸು ಪಾಪಮಂ ನೆರೆತೊರೆದ ಕಡಲಿನಾಳದ ಮನಸ, ನೆರೆಬಂದ ಕಡಲಿನೊಲು ಪ್ರೇಮಮಂ ತುಂಬಿದೆದೆಯ, ಹಚ್ಚು- ಮೊರಕಿವಿಯೆರಡ; ಎರಡು ಪಿಳಿ ಪಿಳಿ ಕಣ್ಣ, ಹಾಲು ಹಸುಳೆಯ ಮಂದಹಾಸವನು ಲೇಪಿಸದಕೆ, ……… ಚಿಂದಿಯಂ ಸುತ್ತಿ, ಸೆಳೆಬೊಂಬಿನಾಲಂಬನವನಿತ್ತು ಬಡಿಸು ತಾ! ಅವನೆ ಕಾಣ್! ಲೋಕತಾರಕ! ನಮ್ಮ ಬಾಪೂ!” (ಟಿ.ಪಿ.ಕೈಲಾಸಂ, ಸಕಾಲ, ಅಕ್ಟೋಬರ್2007, ಪು.5) ಎಂದು ಬೇಕಾದಂತೆಲ್ಲಾ ರೇಖೆಯೆಳೆದು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಸರಿಯಲಾರದ ಸಂತನಾಗಿ ಗಾಂಧಿ ನಮ್ಮೊಳಗೆ ಉಳಿದುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ರಕ್ತಮಾಂಸದ ಈ ರೂಹು ಮಾನವಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ನಡೆದಾಡಿತ್ತೇ ಎಂಬ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಐನ್ಸ್ ಸ್ಟಿನ್ ಉದ್ಘಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ನಿಜ ಅದ್ಭುತವೊಂದು ನಮ್ಮ ನಡುವೆಯೇ ಬಾಳಿ ಮತ್ತೀಗ ಬದುಕುತ್ತಲೇ ಉಳಿದ ಸೋಜಿಗವಾದರೂ ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು? ಕೇವಲ ಅಚ್ಚರಿ, ಅಮೂರ್ತವಷ್ಟೇ ಆಗದೆ, ಅದನ್ನೂ ಮೀರಿ ಮೂರ್ತವೂ ಮನಸ್ಸಾಕ್ಷಿಯ ಭಾಗವೂ ಆದ ನಿಜದ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನಾಗಿ ಬದುಕಿ ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ಕುರುಹುಗಳ ಸಮುಚ್ಚಯವಾದುದು ಹೇಗೆ? ಎದೆಯಾಳದ ತಂಪಿಗೆ ಕೆಂಪಾಗಿ ಕುದುರಲಾಗದೆ ಮುದಿಯೆದೆಯನ್ನು ಸುಟ್ಟು ತೂರಿದ ಆ ಬಿಸಿಗುಂಡು ಇಂದಿಗೂ ಅಸಹಾಯಕತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸತ್ಯದ ಸಮಾಧಿಯೆದುರು ಯಾಕೆ ಸಲಾಮುಹಾಕಿ ಸೋಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ? ನಿಜಕ್ಕೂ ಗಾಂಧಿ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ. ಅದೊಂದು ಉತ್ತರವಲ್ಲ.
ಗಾಂಧಿ ಎಂದೂ ವೀರ್ಯವತ್ತಾದ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಲಿಲ್ಲ (ಸಾಹಿತ್ಯಕಥನ, ಪು.258). ‘ಹೆಣ್ಣಿಗತನ’ವನ್ನು ಅಪಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣದ ಈ ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆ ಹೇಡಿತನದ ರೂಪಕವೂ ಅಲ್ಲ. ಈ ಸತ್ವದಿಂದಾಗಿಯೇ ಅವರು ಹೇಡಿಗಳಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಿರದ ‘ಅಹಿಂಸೆ’ಯೆಂಬ ನಿಷ್ಠುರ ಆಯುಧವನ್ನು ಬಳಸಿದವರು. ಇಂತಹ ಗಾಂಧಿ ರೂಪುಗೊಂಡುದು ಎಲ್ಲಿ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯ ಉತ್ತರ ಮಾನವಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಆಳಕ್ಕೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಆಗಂತುಕವಾದ ಕ್ವಿಝ್ ನ ಮೂಲಕ ತೂರಿಬಂದ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಗಾಂಧೀ ಪ್ರಸ್ತಾಪವೇ ಇರದ ಇನ್ನೊಂದು ಕ್ವಿಝ್ ನ ಮೂಲಕವೇ ವಿವರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೋ ಏನೋ? ಅದು ಗಿಳಿಪಾಠದ ಕ್ವಿಝ್ ಅಲ್ಲ. ಅಕ್ಷರವೆಂಬ ಬ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದೂ ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದು ಮಾನವಸಮಾಜವನ್ನು ನಾಗರಿಕಗೊಳಿಸುವ ಮಹತ್ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಗಾಂಧೀ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಹೆಣ್ತನದ ಮಾದರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಆಕೆಯಾದರೋ ಕೈಗೆ ನೂರರ ನೋಟಿಟ್ಟರೆ “ಇದನ್ ನಾನೇನ್ ಮಾಡ್ಲೀ” ಎಂಬಷ್ಟೂ ಎತ್ತರದವಳು. ಗಾಂಧಿ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚನದನ್ನು ಕಳ್ಳತನಕ್ಕೆ ಸಮವೆಂದರೆ, ಆಕೆ ಹಣದ ಅಗತ್ಯವೇ ಇಲ್ಲದೆ ಬದುಕು ಕಂಡವಳು! (ಕೃಷ್ನಮೂರ್ತಿ ಹನೂರರು ಹೇಳಿದ ಸಿರಿಯಜ್ಜಿಯ ಮಾಹಿತಿಗಳಿವು). ಈಗ ಹೇಳಹೊರಟಿರುವುದು ನೂರರ ತುಂಬು ಬದುಕು ಬದುಕಿದ ಈ ಜಾನಪದದ ಸಿರಿಯಜ್ಜಿ ನಡೆಸಿದ ಕ್ವಿಝ್! ಯಾವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳೂ ಅದನ್ನು ಹೊತ್ತು ಮೆರೆಸಲಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಬೇರೆಮಾತು.
ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸಮರಸವಾಗಿ ನಾವು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಬದುಕೂ ಇಂಬುಕೊಡುವಂತಿದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಗಾಂಧಿ ಬದುಕೇ ಒಂದು ಚಲನಶೀಲ ನಡೆ. ಅದು ಸರಿದಾರಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿ ತಡಕಾಡಿಕೊಂಡು ಹೊರಟಂತೆಯೇ ಇದೆ. ಸರಿದಾರಿಗೆ ತಲುಪಿದರೋ ಅನ್ನುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅದು ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯಷ್ಟೇ ಸಿಡಿದ ಗುಂಡಲ್ಲ. ದೇಶದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಡುಗಳ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕೊನೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರೆತ್ತಿದ ಧ್ವನಿಹಿಚುಕಲು ಮಾಡಿದ ಯತ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನೇ ಬೇಂದ್ರೆ “ಕೊಂದರೋ ಲೋಕಕಾಶೀರ್ವಾದ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಕೊಂದರು!” (ಔದುಂಬರಗಾಥೆ,ಸಂಪುಟ-1,ಪು.444) ಎಂದು ಸೂಚ್ಯವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಸತ್ತು ಶಕ್ತಿಯಾದ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಸಂತನ ಪದವಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ಮತ್ತೆ ಸಮಾಧಿ ಕಟ್ಟುವ ಬದಲು, ಕ್ವಿಝ್ ಮಾಡಿ ಗಿಳಿಪಾಠವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಬದಲು, ಸಮಾಧಿಯಾಳದ ಕೇಡಿನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಪುರಾಣದ ಪೊಳ್ಳು ಕಳೆದು ನಿಜದ ತಿರುಳಾದ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾವು ಈ ನೆಲದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಡುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅಪ್ಪಟ ಜೀವಕರುಣೆಯ ಮುಖಾಮುಖಿಯೊಂದನ್ನು ನಡೆಸಲೇಬೇಕಿದೆ.
ಹಾಗೂ ಬೀದಿ ಮಾತುಗಳನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇಡಿಯ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಇದೇ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ವರಸೆ ಇದೆ. ಟಿಆರ್‌ಪಿ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಂತೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಅತ್ಯಾಚಾರದ ಪೊಟ್ಟಣದಲ್ಲಿಯೇ ಸುತ್ತಿಟ್ಟು ಮಾರುತ್ತಿವೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅಬ್ಬರದ ಪ್ರಚಾರಗಳು ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಹೋಗಿ ಬರುವ ತಮ್ಮದೇ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೆತ್ತವರು ಅನುಮಾನ ಮತ್ತು ಭಯದಿಂದ ಮೂಸಿನೋಡುವ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರೆ ಅಚ್ಚರಿಯಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಆ ಒಟ್ಟೂ ಪ್ರಚಾರಗಳು ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಹೆಣ್ಣಿನ ಬದುಕಿಗೆ ಅನರ್ಹವಾದ ನೆಲವೆಂದೇ ನಿರ್ಧರಿಸಿಬಿಟ್ಟಿವೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಈ ಬೊಬ್ಬೆಯನ್ನೇ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದ ಕೆಲವು ಸ್ಥಾಪಿತ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳು ಹೆಣ್ಣಿನ ಮಾನ ಪ್ರಾಣದ ರಕ್ಷಣೆಯ ಹೊಣೆ ತಮ್ಮದೇ ಎಂದು ಆವಾಹನೆಗೊಳಗಾದಂತೆ ಕುಣಿದಿವೆ. ಈ ನಡುವೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಒಂದೆರಡು ಖೊಟ್ಟಿ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಪ್ರಕರಣಗಳೂ ಮೂಡಿಬಂದುವೆನ್ನಿ. ಹೆಣ್ಣ್ಣೂರಿನ ಅತ್ಯಾಚಾರದ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಅನುಮಾನವೋ, ಬೆಳಗಾವಿಯ ಯುವಕ-ಯುವತಿಯರ ಕಿಡ್ನ್ಯಾಪ್ ತಮಾಷೆಯೋ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಜ್ಯೋತಿಷಿಯ ಕಪಾಳಕ್ಕೆ ಬಾರಿಸಿದ ಮಹಿಳೆಯರ ಆಟೋಪವೋ ಸುದ್ದಿಯಾಗಿ ಸತ್ಯದ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖದ ಆಂಶಿಕ ದರ್ಶನವೂ ಆದುದಿದೆ. ಆದರೆ ಅಷೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಆಗಬಾರದ ಅಪಮಾನವೊಂದು ಆಗಿಹೋಗಿದೆ. ಕನ್ನಡನೆಲಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲದ ಅಪನಾಮವೊಂದನ್ನು ಅಂಟಿಸಿಯಾಗಿದೆ.
ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳು ನಿರ್ಭೀತಳಾಗಿ ಸಾಗಬಹುದಾದ ಭಾರತ ನಮ್ಮದಾಗಬೇಕೆಂಬುದು ಬಾಪೂ ಕಂಡ ಕನಸು. ನಾವು ಕಾಡಿಬೇಡಿ ಪಡೆದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದೊಳಗೆ ಆ ಆಶಯವೂ ಇದೆ. ಅದು ಕಾಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ನಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಭಾಗವೊಂದನ್ನು ನಾವು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದೇ ಅರ್ಥ. ಇಂತಹದ್ದೊಂದು ಎಚ್ಚರವನ್ನು ಜತನದಿಂದ ಕಾಪಾಡುವುದು ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಹಂಚುವ ಹಾಗೂ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ರಕ್ಷಕರೆನಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಗಳ ಕರ್ತವ್ಯ. ಆದರೆ ಈ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಬೇಕಾದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಹೇಗೆ ವರ್ತಿಸಿದುವು? ಸಮೂಹದ ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಮ್ಮದೇ ನೈತಿಕ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಎತ್ತರಿಸಬೇಕಾದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಇರುವವವರು ತಾವು ಈಗಾಗಲೇ ನಡೆದು ತೋರಿದ ದಾರಿಯನ್ನು ಮರೆತು ಮಾತನಾಡಿದ ಬಗೆ ಹೇಗಿತ್ತು? ಅದನ್ನು ನೆನೆದರೆ ನೋವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವಂತೆ ವರ್ತಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಾಗಲೀ, ಕಾವಲುಗಾರನಂತೆ ಕಾವಲು ಕಾಯಬೇಕಾದ ರಾಜಕಾರಣವಾಗಲೀ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಂಡಂತೆ ಕಾಣಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಒಂದೇ ಸೊಲ್ಲಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಕೀಚಕರ ಆಡುಂಬೊಲ ಎಂಬಂತೆ ಹೆಸರಿಸಿಬಿಡುವ ಧಾವಂತ ತೋರಿದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ, ಈ ನಾಡು ತನ್ನ ಸೀಮಿತ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಪುರುಷ ದೌರ್ಜನ್ಯಕ್ಕೆ ದಿಟ್ಟ ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ಹೆಮ್ಮಕ್ಕಳ ಸ್ಮೃತಿಯಿಂದಲೂ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದೆನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಸೀರೆಯ ಮಡಿಕೆ ಕಳೆದುದಕ್ಕೆ ಗಂಡನನ್ನು ತರಾಟೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಕರಾವಳಿಯ ಸಿರಿ; ಅನುಮಾನಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ಶೀಲಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಾಷೆಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿದ ಗಂಡನನ್ನೇ ಮೀರಬಲ್ಲ ಮಲೆಮಹದೇಶ್ವರದ ಸಂಕವ್ವ; ‘ಸಾವಕೆಡುವ ಗಂಡರನ್ನು ಒಲೆಯೊಳಗಿಕ್ಕುವಂತೆ’ ಆರ್ಭಟಿಸಿದ ಮಹಾದೇವಿಯಕ್ಕನಂಥವರ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಬಚ್ಚಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ನಾಡು ಎಂಬ ಅರಿವನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕುವ ಕೆಸವೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ.
ವಿಧವಾ ವಿವಾಹವನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಂಕೋಚವಿಲ್ಲದೆ ಸೀರುಡಿಕೆ, ಕೂಡಾವಳಿಯೆಂಬ ಸರಳ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡ ಇತಿಹಾಸವೂ ಇದಕ್ಕಿದೆ. ಇಂತಹ ಚರಿತ್ರೆಯುಳ್ಳ ನಾಡಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಿನ್ಯಾಸವು ಉಜ್ವಲವಾಗಿ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿದಿದೆಯೆಂದಲ್ಲ. ಪರಂಪರೆಯ ಈ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ನಿಸ್ತೇಜಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಶಕ್ತಿಗಳು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಸಾಹತೀಕರಣ ಹಾಗೂ ಆಧುನಿಕತೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿಯೇ ಇವೆ. ಹಾಗಿದ್ದೂ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕೀಚಕಸಂಸ್ಕೃತಿ ಆಗಿಲ್ಲ. ಸೀರೆ ಎಳೆದು ಸಂಭ್ರಮಿಸುವುದು ಕನ್ನಡನೆಲೆದ ಯಾವ iಹಾಕಾವ್ಯದ ವಸ್ತುವೂ ಅಲ್ಲ. ಸೀಮಂತಕ್ಕೆ ತಂದ ಸೀರೆಯನ್ನು ಸೂಳೆಗೆ ಉಡಿಸಿ ಮಡಿಕೆ ಕಳೆದನೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ, ಗಂಡನನ್ನೇ ಆತನ ನೈತಿಕ ದೋಷಕ್ಕಾಗಿ ದಿಕ್ಕರಿಸಬಲ್ಲ ಹೆಣ್ತನದಚರಿತೆ ಈ ನೆಲದ ಮಹಾಕಾವ್ಯ. ನಾಡಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಇರುವ ಶಾಸನಗಳು, ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು ಹೆಣ್ಣಿನ ಮಾನಕ್ಕಾಗಿ ಬಲಿಯಾದವರ ಕಥನಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿವೆ. ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ದ ಕಥೆಯನ್ನೋ, ಹೆಣ್ಣಿನ ಸೀರೆಯೆಳೆದ ಕಥೆಯನ್ನೋ ನೆಲದ ಕಥನವಾಗಿ ಹೊಂದಿರದ ನೆಲವೊಂದನ್ನು ಕೀಚಕರ ನಾಡಾಗಿ ಹೇಗೆ ಕರೆಯಲಾದೀತು?
ಸಮಾಜದ ತಪ್ಪುಗ್ರಹಿಕೆಗಳನ್ನು ತಿದ್ದುವ ಕೆಲಸವೂ ಆಗಬೇಕಿದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಪ್ರತೀ ಜೀವಿಗೂ ಗೌರವದಿಂದ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕಿದೆ. ನಾಡಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕಪರಂಪರೆಯ ಜೀವಪರ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ತಂದು, ಸಮೂಹದ ದನಿಗಳನ್ನು ಬಲವರ್ಧನೆಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಅಕಸ್ಮಾತ್ತಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ಘಟನೆ ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳ ಬದುಕನ್ನೇ ಆಪೋಶನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅನಾಹುತವೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿಬಿಡುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆವರಣವನ್ನು ಇದು ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಒಗ್ಗಿಸಬಲ್ಲದು. ಆಘಾತಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತುಂಬಬಲ್ಲದು. ಮದುವೆಯಾಗದೆ ಲೈಂಗಿಕಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುವ, ಗರ್ಭಧರಿಸುವ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಒಂದು ಹೊರೆಯಾಗಿ, ತ್ಯಾಜ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಭಾವಿಸುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿದ್ದಬಲ್ಲದು. ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ ಹೆಣ್ಣಿನ ಗೌರವದ ಬದುಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಷ್ಟೋ ಆಚರಣೆಗಳು ಈ ನೆಲದ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಅನೇಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ‘ಕನ್ಯಾಮಾತೆ’ಯ ಕಲ್ಪನೆ ಇವುಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಈ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗದೇ ಗರ್ಭಧರಿಸುವ ಹೆಣ್ಣು ದೂಷಿತೆಯಾಗದೆ ‘ಕನ್ಯಾಮಾತೆ’ ಎಂಬ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ. (ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಕುಂತಿಯೂ ಒಬ್ಬ ಕನ್ಯಾಮಾತೆಯೇ ಅಲ್ಲವೇ?). ಇನ್ನು ವಿಧವೆ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ನಿರಾಕರಿಸಿದಂತಿರುವ ಮಾತೃಪ್ರಧಾನ ಪರಂಪರೆಯ ‘ಸೀರುಡಿಕೆ’ ಆಚರಣೆ, ಹೆಣ್ಣಿನ ಗೌರವದ ಬದುಕಿಗೆ ಒದಗಿದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಸ್ತರಣೆ. ಗಂಡನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳಿಗೆ ತನ್ನ ಯೌವನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಹಜವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಇದು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಲೈಂಗಿಕತೆಯ ಕುರಿತ ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಇಲ್ಲ. ಮದುವೆ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅತಿವೈಭವೀಕರಣವೂ ಇಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಆಚರಣೆಗಳು ಈ ನೆಲದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಭಾಗ. ಇವು ಹೆಣ್ಣನ್ನು ತ್ಯಾಜ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಅವಳೊಂದು ಅನುಭೋಗದ ವಸ್ತುವಷ್ಠೇ ಅಲ್ಲ. ತಾಯಿಯಾಗಿಯೂ ಗೌರವಾರ್ಹಳು. ಇಂತಹ ಸಮುದಾಯಸ್ಮೃತಿಯ ಅರಿವಿನ ಮೂಲಕವೂ ಹೆಣ್ಣಿನ ಕುರಿತಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗುಣಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬದಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಇದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಆಗಬೇಕಾದ ಕೆಲಸ.
ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ರೋಚಕಗೊಳಿಸುವ ಬರದಲ್ಲಿ ಇವು ಸಾಮಾಜಿಕಸಮಸ್ಯೆ ಹಾಗೂ ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಆತಂಕಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತಿವೆ. ಇದರ ಹಿಂದೆ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಕಟ್ಟುವ ರಾಜಕೀಯಸೂಕ್ಷ್ಮವೇ ಇದ್ದುದು ಹೌದಾದಲ್ಲಿ, ಇದು ಹೊಣೆಗೇಡಿತನವಲ್ಲ. ಉದ್ದೇಶಿತ. ಆದರೆ ಆಪಾಯಕಾರಿ. ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕುರಿತ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ನಡೆದಂತಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಈ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ದೈನಿಕವರ್ತನೆ ಹೇಗಿದೆ? ವಿಜ್ಞಾನದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾದ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಗತ್ಯವಾಗಿ ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವ ವೈಚಾರಿಕ ಮನೋಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಇವು ಅರ್ಹವಾಗಿವೆಯೇ? ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಇರುವಿಕೆಯ ಕುರುಹುಗಳಲ್ಲೊಂದಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಅವು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡಿವೆಯೇ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೂ ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ದಿನಬೆಳಗಾದರೆ ಜನರ ಮೆದುಳಿಗೆ ವೈಚಾರಿಕತೆಯ ಬದಲು ಮೌಢ್ಯ, ಕ್ರೌರ್‍ಯ, ಅಜ್ಞಾನದ ಕಸದರಾಶಿಯನ್ನು ತುಂಬಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿವು. ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಾಧನಗಳಾಗಿಯೂ ಮೌಢ್ಯ, ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಕಾಮವನ್ನು ಹಸಿಹಸಿಯಾದ ರೋಚಕ ಕಥನಗಳಾಗಿಸಿ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಕರಿಗಿಟ್ಟವುಗಳಿವು. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯದ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವ ನೈತಿಕತೆ ಹಕ್ಕನ್ನೇ ಅವು ಎಂದೋ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ತಾವು ತಂದು ತುಂಬುತ್ತಿರುವ ಕಸದ ಕುರಿತಾದ ಎಚ್ಚರ ಹಾಗೂ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೇರುಗಳ ಪರಿಚಯ ಎರಡೂ ಇಲ್ಲದೆ, ಅವು ಕರ್ನಾಟಕ ಕೆಟ್ಟೇ ಹೋಗಿದೆ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಿವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಕೆಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಅದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಂದ ಕೆಟ್ಟಿದೆ. ಅದನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವ ಹೊಣೆ ಎಲ್ಲರ ಮೇಲೆಯೂ ಇದೆ. ಈ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನ ಮಾಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಉಂಟಾಗಬೇಕಾದುದು ನಾಡಿನ ನಾಳೆಗಾಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.
ಅಳವಡಿಕೆಯ ಪರವಾದ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನೂ ರೂಪಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ತರಬೇತಿ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಗರಿಗೆದರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಹಿಳೆ ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗಿರುವುದು ಅಸುರಕ್ಷಿತವೆಂಬ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳ ಕೊನೆಯಾಸೆ ಈಡೇರಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲದರ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಇರುವವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಆಪಾದನೆ ಮಾಡಲು ರಹದಾರಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರುವವರು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನಷ್ಟೇ ಮಾಡಬಾರದು. ಬದಲಿಗೆ ಇಬ್ಬರೂ ಕೂಡಿ ಶತಮಾನದಾಚೆಯ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆರ್ಭಟಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾಳಜಿಯ ಸಂಕೇತವಲ್ಲ. ರಾಜಕಾರಣ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರದೊಳಗೆ ಇರುವಾಗ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿರುವಾಗ ತಾವು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡ ತಮ್ಮದೇ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನೈತಿಕತೆ ಇರಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅರಿವು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮದೇ ನಡವಳಿಕೆಗಳ ಕುರಿತಾದ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದ ಮೂಲಕ ವಿಷವನ್ನೇ ಔಷಧಿ ಎಂದು ನಂಬಿಸಬಲ್ಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ರೂಢಿವಾದದ ಹತಾರಗಳ ಕುರಿತ ಸಾತ್ವಿಕ ಆಕ್ರೋಶವೊಂದು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಮಹಿಳಾಸುರಕ್ಷತೆಯ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ನೇಪಥ್ಯಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲು ಹವಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಮೂಲಭೂತವಾದಿಶಕ್ತಿಗಳ ಸಂಚುಗಳನ್ನು ಬೆತ್ತಲಾಗಿಸಬೇಕು. ಹಾಗಾದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಒಟ್ಟು ಸಂಗತಿಗಳು ಸುದ್ದಿಯ ಸಂಭ್ರಮಕ್ಕಿಂತ ಬದ್ಧತೆಯ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಭೂಮಿಕೆಯಾಗಬಲ್ಲವು.