Follow

Share

-ಬಿ. ಶ್ರೀಪಾದ ಭಟ್

“ಸಂಧಾನ ಕೂಡ ಒಂದು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಹೋರಾಟದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಆಗಾಗ ಬಳಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಒಂದು ಘೋರ ಹೋರಾಟದಿಂದ ಬಸವಳಿದ ಜನತೆಗೆ ಕೆಲ ಕಾಲ ವಿರಾಮ ಸಿಕ್ಕಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಸರಳ ಸಂಧಾನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ನಾವು ನಮ್ಮ ಆದರ್ಶವನ್ನೆಂದೂ ಮರೆಯಬಾರದು. ಅದು ಯಾವತ್ತೂ ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು. ನಾವು ಯಾವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಮ್ಮ ವಿಚಾರಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರಬೇಕು, ಧೃಡವಾಗಿರಬೇಕು.”  – ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ( ಕೃಷ್ಣ ಸಹಾಯ್  “ಸೊಷಲಿಸ್ಟ್ ಮೂವ್‍ಮೆಂಟ್ಸ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ”) (ನರೇಂದ್ರ ಪಾಠಕ್ ರವರ  “ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜವಾದ”ದಿಂದ)

“ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳು ಎರಡು ತರವಾಗಿರಬೇಕು. ಒಂದು ಶುಭ್ರ ಹಾಗೂ ಮತ್ತೊಂದು ಕೆಂಪಾಗಿರಬೇಕು. ಶುಭ್ರತೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಸಂಕೇತವಾದರೆ ಕೆಂಪು ಕ್ರೋಧದ ಸಂಕೇತ. ಶೋಷಿತರು, ದಲಿತರು, ಉಪೇಕ್ಷಿತರ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು, ಸುಲಿಗೆ ಕೋರರು, ಹತ್ಯಾಚಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಶೋಷಕರ ಬಗ್ಗೆ ಕ್ರೋಧವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು ಅತ್ಯವಶ್ಯವಾದದ್ದು. ಆದರೆ ಈ ಕ್ರೋಧ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕವಾಗಿರಬೇಕು, ಸಾತ್ವಿಕವಾಗಿರಬೇಕು.” – ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ (ಕೃಷ್ಣ ಸಹಾಯ್ “ಸೊಷಲಿಸ್ಟ್ ಮೂವ್‍ಮೆಂಟ್ಸ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ”)  (ನರೇಂದ್ರ ಪಾಠಕ್ ರವರ “ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜವಾದ”ದಿಂದ)

ಸಮಾಜವಾದಿ ನಾಯಕ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಮೇಲಿನೆರಡನ್ನೂ ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡ ಅಪೂರ್ವ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ನಯೀಂ ಸುರಕೋಡ ಅನುವಾದಿಸಿರುವ  ನರೇಂದ್ರ ಪಾಠಕ್ ರವರ “ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಮತ್ತು ಸಮಾಜವಾದದ” ಕೃತಿಯಿಂದ ಸಂಗ್ರಹ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಯ್ದ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಜೀವನ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ಭಾರತ  ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‍ನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಿಲುವುಗಳು, ಅಲ್ಲಿ ಬಲಪಂಥೀಯರ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆಯೇನೋ ಎನ್ನುವ ಅನುಮಾನ, ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಸಮಾಜವಾದದ ಬಲು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಭಾವ, ಇವೆಲ್ಲದರ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‍ನೊಳಗೇ ಒಂದು ಸಮಾಜವಾದಿ ಗುಂಪನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂದಿನ ತರುಣ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳಾಗಿದ್ದ ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ, ಮಿನೂ ಮಸಾನಿ, ಅಶೋಕ ಮೆಹ್ತ, ಯೂಸುಫ಼್ ಮೆಹ್ರೋಲಿ, ಅಚ್ಯುತ್ ಪಟುವರ್ಧನ್ ರಂತಹವರು ಮುಂದಾದರು. ಇವರಿಗೆ ಅರುಣ ಅಸ್ರಫ್ ಅಲಿ, ಕಮಲಾದೇವಿ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ, ಎನ್.ಜಿ.ಗೋರೆ ಮುಂತಾದ ಸಂಘಟನೆಕಾರರು ಬೆಂಬವಿತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರ ಫಲಶ್ರುತಿಯಾಗಿ 1934ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ “ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪಕ್ಷ” ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯ್ತು. ಈ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಆಚಾರ್ಯ ನರೇಂದ್ರ ದೇವ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರೆ, ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ್ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಯಾದರು, ಲೋಹಿಯಾ ಅವರು ಸಂಘಟನಾ ಸದಸ್ಯರಾದರು.

ಇದಕ್ಕೆ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ 1921 ರ ಜನವರಿ 24 ರಂದು ಬಿಹಾರಿನ ದರ್ಭಾಂಗ  (ಈಗಿನ ಸಮುಷ್ಟಿಪುರ)  ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಿತೋಝಿಯಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಕ್ಷೌರಿಕ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ಆ ಗ್ರಾಮ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರ ಬಿಹಾರ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ, ಕೂಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರ ಕರ್ಪೂರಿಯವರು ಎರಡು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ  (1967 — 1987) ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದವರ, ದಲಿತರ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರಾಗಿಯೂ, ಗಾಂಧೀಜಿ ಹಾಗೂ ಲೋಹಿಯಾರವರ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು, ಸಮಾಜವಾದಿ ತತ್ವಗಳನ್ನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿಯೂ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿಯೂ ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಲು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೇ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಈ ಮೂಲಕ ಬಿಹಾರದ ನೆಲೆಯಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಇಂಡಿಯಾದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರಾಗಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಹೆಸರುಗಳಿಸಿದರು. ಕರ್ಪೂರಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಆ 20ರ ದಶಕ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾದ ಪ್ರಮುಖ ಘಟ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಸೌತ್ ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ಮರಳಿದ ಗಾಂಧೀಜಿ ನೇರವಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಧುಮುಕಿದರು. ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅಸಹಾಕಾರ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಹಾಕಿದರು. ಆ ಮೂಲಕ  ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ತರುಣ, ತರುಣಿಯರನ್ನು ತಮ್ಮ ಈ ಪ್ರಯೋಗಕ್ಕೆ ಆಕರ್ಷಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಬಿಹಾರಿನ ಚಂಪಾರಣ್ಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಆರಂಭದ ಪ್ರಯೋಗ ಶಾಲೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.

ಇಂತಹ ತಲ್ಲಣಗಳ ಕಾಲ ಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದುಳಿದ ಕ್ಷೌರಿಕ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಕರ್ಪೂರಿಯವರ ಬಾಲ್ಯ ಅತ್ಯಂತ ಬಡತನದಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಅವರನ್ನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಬಲ್ಲ ಕೃಷ್ಣ ನಂದನ್ ಠಾಕೂರ್‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ “ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಫೀಸ್ ಕಟ್ಟಲು ದುಡ್ಡಿಲ್ಲದಂತಹ ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳು ಕರ್ಪೂರಿಯವರ ಬಾಲ್ಯ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗಿದ್ದವು. ಇಂತಹ ದುರ್ಭರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ತಂದೆ ಮಾಜಿ ಮಂತ್ರಿ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಂದ ಸಾಲ ಪಡೆದು ಫೀಸ್ ಕಟ್ಟಿದ್ದರು.” ಅದೇ ರೀತಿ ಅವರ ದರ್ಭಾಂಗ ಕಾಲೇಜಿನ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾದ ಪ್ರೊ.ಬಿ.ಎಂ.ಕೆ.ಸಿನ್ಹಾ ಹೇಳುವುದು “ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಬಡವರಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರು ಸಕ್ರಿಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಬಾಹುಳ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಹಾಗೂ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬಿ.ಎ. ತೃತೀಯ ವರ್ಷದ ಓದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೇ ಹೊರತು ಬಡತನದಿಂದಲ್ಲ. ಅವರಲ್ಲಿ ನಾನು ಒಂದು ಬಗೆಯ ತಳಮಳವನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೆ. ಏನಾದರೂ ಮಾಡಲು ಅವರು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಡಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸುಮಾರು ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಲಹೇರಿಯಾ ಸರಾಯ್ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ನಾನು ಅವರನ್ನು ನೋಡಿದೆ. ಕುರ್ತಾ, ಪೈಜಾಮ ತೊಟ್ಟಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬರಿಗಾಲಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. ‘ನೀವು ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ, ಯಾಕೆ’ ಎಂದು ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದೆ. ‘ಸರ್, ನಾನು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದ್ದೇನೆ, ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಇನ್ನೆಂದು ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಬರಲಾರೆ,’ ಎಂದರು.”

ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ನಿಧನದ  ನಂತರ ಅವರೊಬ್ಬರ ಸಂಗಾತಿ ಕಪಿಲ್ ದೇವ್ ಹೇಳಿದ್ದು ಹೀಗೆ: “1987 ರ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ಕರ್ಪೂರೀಜಿ ನನ್ನ ಮನೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಊಟ ಮುಗಿಸಿ ಹೊರಟು ನಿಂತಾಗ ಅವರು ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ನನಗೆ 35 ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ ನೀಡಿ ‘ಕಪಿಲ್ ಭಾಯಿ ಇದು ನನ್ನ ಜೀವಮಾನದ ಗಳಿಕೆ. ಇದನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಬಳಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಿರಿ, ನನ್ನ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮನೆ ಕಟ್ಟಿಸಿರಿ.’  ಈ ಹಣದಲ್ಲಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟುವುದಿರಲಿ ಒಂದು ಕೋಣೆಯನ್ನೂ ಕಟ್ಟಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕಪಿಲ್ ದೇವ್‍ಗೆ ಅನ್ನಿಸಿತು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರ ನಿಧನರಾದ ನಂತರ ಈ ಹಣವನ್ನು ಅವರ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ಪಿತೋಝಿಯಾದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪೂರ್ವಜರ ಮನೆ ಇಂದು ಕೂಡ ಹಾಗೆ ನಿಂತಿದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬದುಕನ್ನು ಬದುಕುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮನೆ ಮಾರು ಎನ್ನುವ ಮಾಯೆಯಿಂದ ದೂರವಿರಬೇಕು ಎಂದು ಸಾರಲು ಆ ಮನೆ (ಗುಡಿಸಲು) ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಸೂರಿಲ್ಲದವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿದೆ.”

ಬಹುಶಃ ಗಾಂಧೀಜಿ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್, ಲೋಹಿಯಾರಂತಹ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರು ಹಾಗೂ ಚಿಂತಕರ ಅತ್ಯಂತ ಕಟ್ಟಾ ಅನುಯಾಯಿಯಾಗಿದ್ದ ಕರ್ಪೂರಿಯಂತಹ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರಿಂದ ಇದು ನಿರೀಕ್ಷಿತವೇ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತ ಲಾಡಲಿ ಮೋಹನ್ ನಿಗಂ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ “ಕರ್ಪೂರಿ ಕೇವಲ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅವರ ಬಳಿ ಒಂದು ಕನಸಿತ್ತು. ಕನಸು, ಸಂಕಲ್ಪ, ಹಾಗೂ ತ್ಯಾಗ ಇವು ಮೂರೂ ಕರ್ಪೂರಿಯವರನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ್ದವು. ಅವರು ಹಗಲು ರಾತ್ರಿ ಬಡವರನ್ನು ಕುರಿತು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ವೈಚಾರಿಕತೆಯ, ಒಂದು ಮೌಲ್ಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದರು.”

ಪತ್ರಕರ್ತ ಅರುಣ್ ರಂಜನ್ ಪ್ರಕಾರ “ಹರಿಜನರ ಮೇಲಿನ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಕರ್ಪೂರಿಯವರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂದು ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದರೆ ಪ್ರಾಯಶಃ ಹಿಂದಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದವರ ಕೂಗು ಹರಿಜನರ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಿಳಿತಗೊಂಡು ಬಲಶಾಲಿಯಗುತ್ತಿತ್ತು.” ತಮ್ಮ ಕಾಲೇಜಿನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತದ ನಂತರ ಕರ್ಪೂರಿಯವರು ಲೋಹಿಯಾ, ಜಯಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ, ರಾಹುಲ ಸಾಂಕೃತ್ಯಾಯನ್, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಬೇನಿಪುರಿರಂತಹ ನಾಯಕರ ಗರಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಳಗುತ್ತಾರೆ. ಆ ಕಾಲದ ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಜೈಲಿಗೆ ಕೂಡ ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ 1947 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ “ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಹಿಂದ್ ಕಿಸಾನ್ ಪಂಚಾಯತ್” ಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟದ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇವರು ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೂ ಹೌದು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೂ ಹೌದು. 1952 ರಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರಥಮ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ತಾಜಪುರ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಆಗುವುದರ ಮೂಲಕ 1980 ರವರೆಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. 1967 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸೇತರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಪ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹಾಗೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರದ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ 1969ರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ಕಾಲಾವಧಿಗೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿಯೂ ನಂತರ 1977 ರಿಂದ 1979 ರ ವರೆಗೆ 22  ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದರು.

ಈ 1969 ರಿಂದ 1980ರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾಲಘಟ್ಟವನ್ನು ಕೆಲವೇ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ಅಸಾಧ್ಯ ಹಾಗೂ ಅಸಂಬದ್ಧ ತಿರುವುಗಳ ಮಹಾಕಥೆ. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರಗಳಿಗೂ ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದರು. ಪಕ್ಷಾಂತರಿಯೆಂದು ಅಪಾದನೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರು ರಾಜಿಯಾಗಿದ್ದು ತಮ್ಮ ಆಳದ ಧ್ಯೇಯವಾದ ಸಮಾಜವಾದದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಬೇಕು ಹಾಗೂ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸೇತರ ರಾಜಕೀಯ ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಮಹಾ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ. ಇಲ್ಲಿ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಲಾಭದ ಅಂಶ ಲವಲೇಶವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅದರೆ ಇವರ ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಕಪ್ಪು ಚುಕ್ಕೆ ಎಂದರೆ 1978 ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಪಟ್ನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೆಲ್ಚಿಯಲ್ಲಿ  ಠಾಕೂರರ ತೋಳ್ಬಲ, ಸಂಕುಚಿತ ಮನೋಭಾವ, ದುರಹಂಕಾರದಿಂದ ನಡೆದ ದಲಿತರ ದಾರುಣ ಸಾಮೂಹಿಕ ಕಗ್ಗೊಲೆ.

ಇದು ಆ ರಾಜ್ಯದ ಮಧ್ಯಮ ಜಾತಿಯ ವರ್ಗಗಳು ನಡೆಸಿದ ನರಮೇಧವಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ಹಿಂದುಳಿದವರ ನೇತಾರ ಹಾಗೂ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಬರ್ಬರ ಕೃತ್ಯ ನಡೆದದ್ದು ಕರ್ಪೂರಿಯವರನ್ನು ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ರಾಜಕೀಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಸಿತ್ತು. ಇದರ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕರ್ಪೂರಿಯವರಿಗೆ ಹೊರ ಬರಲು ಕಡೆಯವರೆಗೂ ಸಾಧ್ಯವೇ ಅಗಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾದ ಮತ್ತೊಂದು ದುರಂತವೆಂದರೆ ಈ ಹಿಂದುಳಿದವರಿಗೆ ಪಾಠ ಕಲಿಸಲು ದಲಿತರ ಹಾಗೂ ಮೇಲ್ಜಾತಿಗಳ ಧೃವೀಕರಣ ನಡೆದದ್ದು. ಮತ್ತೆ ಇದಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದದ್ದು ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್. ಆಗ ಈ ಧೃವೀಕರಣದ ಲಾಭ ಪಡೆದದ್ದು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ. ತಾನು ನಂಬಿದ, ಬೆಳಿಸಿದ ಆದರ್ಶ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ನಡೆದ ಅಮಾನವೀಯ ಘಟನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕರ್ಪೂರಿ ತಲೆದಂಡ ಕೊಡಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಇದು ಬಹುಶ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರರಂತಹ ದುರಂತ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬರಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲವೆಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಜರ್ಝರಿತಗೊಂಡ ಕರ್ಪೂರಿ ಮತ್ತೆ  ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಮೇಲೇಳಲೇ ಇಲ್ಲ. ತಾವು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದ, ಪ್ರಗತಿಪರ ಕಾರ್ಯ ನೀತಿಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ಜನಪರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು. 1969 ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರನಲ್ಲಿ ಭೀಕರ ಬರ ಬಂದಾಗ ಅತ್ಯಂತ ಆಡಳಿತ ದಕ್ಷತೆಯ ಅನುಭವವನ್ನು, ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಮರೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು. ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ಎರಡನೇ ಬಾರಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನ ಕಲ್ಪಿಸಿದ ಅವಕಾಶಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಶೋಷಿತ, ದಲಿತ ಹಾಗೂ ಉಪೇಕ್ಷಿತ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಬಡ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ ನೀಡುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ಸೂತ್ರವೆಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಯಾಗಿತ್ತು .ಇದು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಗಳು, ಸ್ಥಾನಗಳು ದೊರಕತೊಡಗಿದವು.

[ಮೇಲಿನದಷ್ಟು ನರೇಂದ್ರ ಪಾಠಕ್ ಬರೆದ ಸುರುಕೋಡ ಅನುವಾದಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಆಯ್ದ ಕರ್ಪೂರಿಯವರ ಜೀವನದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಸಾರಾಂಶ.]

ಆದರೆ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಮಾನವೀಯ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗದ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಂತಹ ಈ ಸೂತ್ರಗಳು ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಂಡು ಅದರೆ ತನ್ನ ಮೂಲ ಧ್ಯೇಯಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರತೊಡಗಿದವು. ಈ ಮೂಲಕ ಸಬಲೀಕರಣದ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರ್‌ನ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಬಲಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕಿಳಿದಿದ್ದು ಆ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದದ್ದು ದಲಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿ ಜಾತೀಯ ಉನ್ಮಾದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗತೊಡಗಿತ್ತು. ತಾವು ಅತ್ಯಂತ ನಿಸ್ವಾರ್ಥದಿಂದ, ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಕಟ್ಟಿದ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಚಳುವಳಿ ಈ ರೀತಿ ಇತರೇ ಹಿಂದುಳಿದವರು (OBC)  ಹಾಗೂ ಅತಿ ಹಿಂದುಳಿದವರು (MBC) ಎಂದು ಮತ್ತೊಂದು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿಭಜನೆಗೊಂಡದ್ದು ಕರ್ಪೂರಿಯವರಲ್ಲಿ ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ಗೊಂದಲಗಳನ್ನು, ಸಿನಿಕತನವನ್ನು, ಸೋಲಿನ ಮನೋಭಾವನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿ ಹಾಕಿದವು. ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬಿಹಾರನಲ್ಲಿ ಶತ್ರುವಿನ ಶತ್ರು ನಮ್ಮ ಮಿತ್ರ ಅನ್ನುವ ಅವಕಾಶವಾದಿ ತತ್ವದಡಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹಾಗೂ ದಲಿತರ ಧೃವೀಕರಣ ಶುರುವಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಕರಾಳ ಒಡಬಂಡಿಕೆಗಳು ಹಾಗೂ ಇದರ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೆ ದಲಿತರು ನಾಶವಾಗುತಿದ್ದದ್ದು, ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಬಲಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ತನ್ನ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ತೋಳ್ಬಲದ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಒಂದು ಮಾದರಿಯನ್ನಾಗಿಯೇ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್‌ರನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಹತಾಶೆಗೆ ಕೆಡವಿತ್ತು. ಅವರ ಅಂತ್ಯ ಅತ್ಯಂತ ದುರಂತ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾವಸಾನಗೊಂಡಿತು. ಇಲ್ಲಿ ಸುಸಂಬದ್ಧವಾದ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಯೋಜನೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಮುಗ್ಧತೆಯೇ ಮೂಲಾಧಾರವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಸಮಾಜವಾದದಲ್ಲಿ ಅತಿ ನಿಷ್ಟೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಜನನಾಯಕರಾದ, ನಿಷ್ಟಾವಂತ, ಸತ್ಯವಂತ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳ ಬದುಕು ಹೀಗೇನೇ ಎನ್ನುವ ತೆಳು ಚಿಂತನೆಗಳು ಕೂಡ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. (ಇಂಡಿಯಾದ ಸಮಾಜವಾದವನ್ನು ಲೋಹಿಯಾರ ಮೂಲಕ ತೆರೆದಿಡುತ್ತಾ, ಆ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜವಾದದ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗೂ ಚಳುವಳಿಗಳ ಅನೇಕ ಮಗ್ಗುಲುಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಮಾಜವಾದಿ ಚಿಂತಕರಾದ ಡಿ.ಎಸ್.ನಾಗಭೂಷಣ, ನಟರಾಜ್ ಹುಳಿಯಾರ್ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಅಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ ಹಾಗೂ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿಗಳು ನಿಜಕ್ಕೂ ಸಮಾಜವಾದಿ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಮೌಲಿಕ, ಸೃಜನಶೀಲ, ವೈಚಾರಿಕ ಕೃತಿಗಳು. ಅಲ್ಲದೆ ಹಸಂ ನಯೀಮ್ ಸುರುಕೋಡ ಅನುವಾದಿಸಿದ ಸಮಾಜವಾದದ ಪುಸ್ತಕಗಳು ನಿಜಕ್ಕೂ ಕೈದೀಪಗಳು). ಆದರೆ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಕರ್ಪೂರಿಯವರಿಗೆ ಸಮಾಜವಾದದ ಮಂತ್ರ ಗೊತ್ತಿತ್ತು, ಬಲು ಪರಿಪಕ್ವವಾಗಿಯೇ ಇದನ್ನು ಲೋಹಿಯಾರಿಂದ ಕಲಿತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವ ಮಂತ್ರದಂಡ ಮಾತ್ರ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅಥವಾ ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಕೈಕೊಡುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಇವರು ಬಳಸಿದ ಮಂತ್ರದಂಡವೇ ದೋಷಪೂರಿತವಾಗಿತ್ತೇನೋ!

ಹಿಂದುಳಿದವರ ಸಬಲೀಕರಣ, ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಬಗೆಗೆ ಹಾಗೂ ಹಾವನೂರು ವರದಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಸಿದ್ದು, ಉಳುವವನೇ ಹೊಲದೊಡೆಯನೆಂಬ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಗತಿಪರ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ದೇವರಾಜ್ ಅರಸು ತಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಹಿಂಸೆ ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿ ಹಿಂಸೆ ಇಲ್ಲದೇ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಚಾಣಾಕ್ಷತೆ, ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇದೇ ಮಾದರಿ ಹಾಗೂ ಕ್ಷಮತೆ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರರಿಗೆ ಏಕೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಹೋಯ್ತು ಎಂದು ಈ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಪಂಡಿತರು ಹಾಗೂ ಚಿಂತಕರು ಕರ್ಪೂರಿ ಅವರನ್ನು ದೇವರಾಜ ಅರಸರೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈ ಮಾದರಿಯ ಕಪ್ಪು ಬಿಳುಪಿನ  ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಪೂರ್ಣವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅಮಾನವೀಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅರಸು ಅವರಿಗೆ ಇದ್ದ ಅನೇಕ ಸವಲತ್ತುಗಳು ಕರ್ಪೂರಿ ಅವರಿಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಮೊದಲನೇಯದಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಂತಹ ಬಲಿಷ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷ ಅರಸರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಿತ್ತು. ಅವರಿಗೆ ಬಹುಮತವಿತ್ತು. ಈ ಸೌಕರ್ಯ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರರಿಗೆ ಇರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿ ನೆಚ್ಚಿದ್ದು ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಆಳದ ಸಮಾಜವಾದದ ಅನುಭವ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಪರ ಒಲವು ಹಾಗೂ ಪ್ರೌಢಿಮೆ, ರಾಜಕೀಯ ಬಲಾಬಲ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಸಂಖ್ಯೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕರ್ಪೂರಿಯವರು ತಮ್ಮದಲ್ಲದ ತಪ್ಪಿಗೂ ದಯನೀಯವಾಗಿ ಸೋಲುತ್ತಾರೆ. ತಲೆದಂಡ ನೀಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಕೀಯ ನೆಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಜಾತಿಗಳ ಸಂರಚನೆಗೂ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಅದರಲ್ಲೂ ಬಿಹಾರಿನಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸ ಹಾಗೂ ಜಾತಿಗಳ ಸಂರಚನೆಗಳಿಗೂ ಅಜಗಜಾಂತರ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಗತಿಪರ ಹೋರಾಟ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತರ ಚಳುವಳಿಗಳಿಗೆ ಶತಮಾನ ಕಾಲದಷ್ಟು ಇತಿಹಾಸವಿದೆ.

1900 ರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಅವರಿಂದ ಶುರುವಾದ ಪ್ರಗತಿಪರ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಯೋಜನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಅನುಷ್ಟಾನ ಹಾಗೂ ಇಂದಿಗೆ 110 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಹಿಂದುಳಿದವರ ಪರವಾದ ಮೀಸಲಾತಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕರಡು ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಅನೇಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಮೀಸಲಾತಿ ಪರ ಚಳುವಳಿಗಳಿಂದ, ಶಾಂತವೇರಿ ಗೋಪಾಲ ಗೌಡರ ಹಾಗೂ ಅವರ ಸಮಾಜವಾದಿ ಗೆಳೆಯರ (ಲೇಖಕ ‘ಪೀರ್ ಬಾಷ’ ಬರೆದ ಕರ್ನಾಟಕ  ಸಮಾಜವಾದಿಗಳ ಸಂದರ್ಶನ ಆಧಾರಿತ ಪುಸ್ತಕ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಓದಲೇಬೇಕಾದ ಕೃತಿ.) ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಜನಪರ ಹೋರಾಟಗಳಿಂದ, ಎಂ.ಡಿ.ನಂಜುಂಡ ಸ್ವಾಮಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿನ ಸಮಾಜವಾದಿ ಹೋರಾಟಗಳಿಂದ, ಪ್ರಗತಿಪರ ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಚಿಂತಕರಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಅರವತ್ತು, ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದ ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಪರಿಸರಗಳು ಅರಸರಂತಹ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ಪರವಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸಲು ಇಲ್ಲಿನ ನೆಲವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹದಗೊಳಿಸಿದ್ದವು. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಪರಿಪಕ್ವ ವಾತಾವರಣವನ್ನೇ ನಿರ್ಮಿಸಿತ್ತು. ಆಗ ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಸರಿದೂಗಿಸಬಲ್ಲ ಸಧೃಡ ನಾಯಕತ್ವ, ಹಾಗೂ ನಾಯಕನಲ್ಲಿ ಆಳದ ಕಳಕಳಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ದೇವರಾಜು ಅರಸು ಅವರು ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. ಅಲ್ಲದೆ ಕಡಿದಾಳ್ ಮಂಜಪ್ಪ, ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪರವರಂತಹ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ, ದಕ್ಷ ಆಡಳಿತದ ಹೆಸರನ್ನೂ ತಂದಿತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿಗತಿಗಳು, ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರಗತಿಪರ ಹೋರಾಟದ ಇತಿಹಾಸಗಳು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಸರಿಗಟ್ಟುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತೊಂದು ಬಗೆಯ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕಡೆಯದಾಗಿ 80 ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ  ದೇವರಾಜು ಅರಸು ಹಾಗೂ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಇಬ್ಬರೂ ಹಿಂದುಳಿದ ನಾಯಕರು ತಾವು ನಂಬಿದ ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷ ತಮ್ಮನ್ನು ಅನಾಮತ್ತಾಗಿ ಹಾಗೂ ಅಮಾನವೀಯವಾಗಿ ಕೈ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ತಮ್ಮ  ಹಿಂಬಾಲಕರು ಹಾಗೂ ತಾವು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಬೆಳಸಿದ ಹಿಂದುಳಿದ ನಾಯಕರು ತಾವು ಅತಂತ್ರರಾದಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತಮಗೆ ಕೈಕೊಟ್ಟಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಅಂದಿನ ಬದಲಾದ ರಾಜಕೀಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ  ಎಲ್ಲಿಯೂ ಸಲ್ಲದವರಾಗಿ, ತಮ್ಮದಲ್ಲದ ತಪ್ಪಿಗೆ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ನಗಣ್ಯವಾಗಿ ಎಂಬತ್ತರ ದಶಕದ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಏಕಾಂಗಿಗಳಾದರು, ಅಸಹಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು, ದುರಂತ ನಾಯಕರ ಹಣೆಪಟ್ಟಿ ಹೊತ್ತಿದ್ದರು.

ಅತಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿಗಳಿಂದ ಬಂದ ಕರ್ಪೂರಿ ಹಾಗೂ ದೇವರಾಜ್ ಅರಸ್ ತಮ್ಮ ಸಕ್ರಿಯ ರಾಜಕಾರಣದುದ್ದಕ್ಕೂ ಜನನಾಯಕರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರೇ ಹೊರತಾಗಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಜಾತಿ ನಾಯಕರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಯ ಮುಖಂಡರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಲಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಅಹಮ್, ದುರಹಂಕಾರಗಳು ತೆರೆಮರೆಗೆ ಸರಿದು ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿಗಳು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಪಡೆದು ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಒಂದು ನೆಲೆ ಹಾಗೂ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡವು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿಯೇ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ರಾಜಕಾರಣಿಯೊಬ್ಬನಿಗೆ ತನ್ನಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಜಾತ್ಯಾತೀತನಾಗಿ ಜನನಾಯಕರಾಗಿ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಗಳಿಸುವುದು ಅರವತ್ತರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕ, ಎಂಬತ್ತರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯದವರೆಗೂ ಒಂದು ಮಾನದಂಡವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಆಗ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಜಾತೀಯತೆ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಚರ್ಚಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಅವರು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಹಗರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಾಗ, ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯ ಶಾಸಕ ಅಥವಾ ಮಂತ್ರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು, ಬಿಸಿನೆಸ್ ಪರ್ಮಿಟ್ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣೆಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ಹೊರತು ಜಾತಿಯೊಂದರ ಪ್ರಶ್ನಾತೀತ, ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ರಾಜಕಾರಣಿ ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಶಾಶ್ವತ ರಾಜಕೀಯ ವಾತಾವರಣವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇದೆಲ್ಲ ಬದಲಾದದ್ದು ವಿ.ಪಿ.ಸಿಂಗ್ ಸಂಘ ಪರಿವಾರದ ಕೋಮುವಾದಿ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಅತ್ಯಂತ ಮುಗ್ಧತೆಯಿಂದ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯಿಂದ, ಯಾವುದೇ ಸಿದ್ಧತೆಗಳಿಲ್ಲದೆಯೇ ತಂದಂತಹ ಮಂಡಲ್ ವರದಿಯ ನಂತರ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಚರ್ಚೆಗಳಾಗಿವೆ. ಆದರೆ ಇಂದು ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದ ದುರಂತವೆಂದರೆ  ಈ ಜಾತ್ಯಾತೀತೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನೇಯ್ಗೆಯನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಧ್ವಂಸಗೊಳಿಸಿದ ಕುಖ್ಯಾತಿ ಈ  ಈ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರಂತಹ ಅತ್ಯಂತ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ, ಭ್ರಷ್ಟ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳದ್ದು  ಹಾಗೂ ಇದಕ್ಕೆ ಅಷ್ಟೇ ಜವಾಬ್ದಾರರು ಈ ಕುಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದ ಬಿಜೆಪಿ ಹಾಗೂ ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ನವರದ್ದು. ಬಹುಪಾಲು ಮಠಗಳಿಗೆ ಜನರ ರೊಕ್ಕವನ್ನು, ಸರ್ಕಾರದ ಹಣವನ್ನು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರವಾಗಿ ಬೇಕಾ ಬಿಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಹಂಚಿ ಬ್ಲಾಕ್‍ಮೇಲ್ ತಂತ್ರದ ಮೂಲಕ ಮಠಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಮಠಾಧಿ ಪತಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ತಾಳಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕುಣಿಸುತ್ತಾ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲ ನೀತಿಗಳನ್ನೇ ಧ್ವಸಂ ಗೊಳಿಸಿಬಿಟ್ಟರು ಈ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರು. ಸ್ವಜನ ಪಕ್ಷ ಪಾತವೆನ್ನುವುದು, ಸ್ವಜಾತಿಯ ನಾಯಕನೆನ್ನುವುದರ ಬಗೆಗಿನ ವ್ಯಾಮೋಹ ಇಂದು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಸ್ವೇಚ್ಛಾಚ್ಚಾರ ತೆವಲಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಈ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ಹಾಗೂ ಬಿಜೆಪಿ. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಈ ನಿರಾಣಿ, ಈ ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ, ಈ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ, ಈ ಹರೀಶ, ಈ ಬೊಮ್ಮಾಯಿ,  ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ಇಷ್ಟೊಂದು ಅನಾಚಾರ, ಸ್ವೇಚ್ಛಾಚಾರದ, ಬೇಜಾವಬ್ದಾರಿಯ, ಸ್ವಚ್ಛಂದ ಜಾತೀವಾದದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಜನನಾಯಕನಾಗುವ ಮೂಲಕ ರಾಜಕಾರಣಿ ಎನ್ನುವ ತತ್ವ ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿ ಜಾತಿ ನಾಯಕನಾಗಿ ರಾಜಕಾರಣಿ ಎನ್ನುವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಇಲ್ಲಿ ತಳವೂರಿಬಿಟ್ಟಿರುವುದು ಹಾಗೂ ಸರ್ಕಾರದ ರೊಕ್ಕವನ್ನು ಪಡೆದಂತಹ  ಮಠಗಳು ಜಾತಿ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ!

ಅದಕ್ಕೇ ಇವರು ಉಪ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಜನ ನಮ್ಮನ್ನು ಗೆಲ್ಲಿಸುತ್ತಿಲ್ಲವೇ, ನನ್ನನ್ನು ನಾಯಕನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ನಿಮಗೆ 150 ಸೀಟು ಗೆಲ್ಲಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅತ್ಯಂತ ದುರಹಂಕಾರದಿಂದ ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಜನತೆಯ ಆತ್ಮ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನೇ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಹಾಗೂ ಈ ರಾಜ್ಯದ ಜನತೆಯ ನೈತಿಕತೆಯ ಮೂಲ ಬೇರನ್ನು ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ವಿಷಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ ಈ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪ ಹಾಗೂ ಬಿಜೆಪಿ. ಇದು ನಿಜಕ್ಕೂ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೆ ಅವಮಾನವೇ ಸರಿ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದೇ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರು  ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಕಲ ವೀರಶೈವ ಜಾತಿಗೆ ಏಕಮೇದ್ವೇತೀಯ ವಾರಸುದಾರ ಹಾಗೂ ನಾಯಕ ಎನ್ನುವ ಠೇಂಕಾರದ ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟು ಹಬ್ಬದಂದು ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ನಾಯಕನಾಗಲು ಹೊರಟಿದ್ದಾರೆ!! ಇವರ ಬಫೂನ್ ಗಿರಿಗೆ, ಅಧ್ವಾನಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೆ ನಾವೆಲ್ಲ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಬೇಕಾಗಿದೆ!!!  ಈ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‍ನ0ತಹ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನೇ ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತಹ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸೋತ, ದಿಕ್ಕು ದೆಸೆಯಿಲ್ಲದ, ನೆಲಕಚ್ಚಿದ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವಿರುವಾಗ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ, ತುರ್ತಾಗಿ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರ ಸಮಾಜವಾದದ ಆದರ್ಶ ಮತ್ತು ದಣಿವರಿಯದ ಹೋರಾಟದ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯ ರಾಜಕಾರಣದ ಮಾದರಿ (ಅನೇಕ ಮಿತಿಗಳ ನಡುವೆಯೂ). ನಂತರವಷ್ಟೇ ನಾವು ಗಾಂಧಿ, ಲೋಹಿಯಾ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯ.

ಇದೆಲ್ಲದರ ಈ ಅವಾಂತಕಾರಿ, ಗೊಂದಲಗಳ ರಾಜಕೀಯದ ಮಧ್ಯೆ, ಇಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ 2012 ರ ಸಂವತ್ಸರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಭ್ರಷ್ಟ, ಹಾಗೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾದಿ ತಪ್ಪಿದ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಎನ್ನುವ ಅವಕಾಶವಾದಿ ನಾಯಕ ತಾನೊಬ್ಬ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ನಾಯಕನಾಗಲು ಹೊರಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಮಾಯಕತೆಯ ನಟನೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಳ್ಳಿ ತರಹದ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಇಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಹಿಂದುಳಿದವರ ಬಡವರ ಪಕ್ಷ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಪದೇ ಪದೇ ಹೆದರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಎನ್ನುವ ಹಿಂದುಳಿದ ನಾಯಕ ಯಾವುದೇ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇಲ್ಲದಂತಹ ನಾಯಕ. ಇವರ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಒಂದೇ ಅದು ತೋಳ್ಬಲದ ರಾಜಕೀಯ, ಹಣವನ್ನು ಚೆಲ್ಲಿಯೇ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಗಳಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಏಕಸೂತ್ರದ, ಆತ್ಮದ್ರೋಹದ, ಅವಕಾಶವಾದಿ ರಾಜಕೀಯ. ಅಕ್ರಮವಾಗಿ, ಭ್ರಷ್ಟ ತನದಿಂದ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ರೊಕ್ಕವನ್ನು ಮುಗ್ಧ ಜನಗಳಿಗೆ ಭಿಕ್ಷೆಯಂತೆ ಪುಡಿಗಾಸನ್ನು ನೀಡಿ ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ಹಂಗಿನರಮನೆಯೊಳಗೆ ಬಂಧಿಸಿರುವುದು ಇಡೀ ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಾದ್ಯಾಂತ ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಾಚುತ್ತದೆ. ನಾನು ಹಾಗೂ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರು ಅಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ, ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ತಿರುಗಿದಾಗ ಇದು ನಮಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೊತ್ತಾಯಿತು. ಇದನ್ನೇ ನಮ್ಮ ಕೆಲ ಪತ್ರಕರ್ತರು ಇದು ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಅವರ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಎಂದು ಇನ್ನಿಲ್ಲದೆ ಬಡಬಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಆತ್ಮವಂಚನೆಯಲ್ಲದೆ ಮತ್ತಿನ್ನೇನಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಲು ಅಂತಹ ಸಂಶೋಧನೆಗಳೇನು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಬೇಕಾಬಿಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಚೆಲ್ಲಲ್ಲು ರೆಡ್ಡಿ ಸೋದರರೊಂದಿಗೆ  ಕೈಜೋಡೀಸಿ ರಾಜ್ಯದ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದ ರೊಕ್ಕ ಇದ್ದೇ ಇದೆಯಲ್ಲ!! ಇವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳೂ ಕೇವಲ ಅಧಿಕಾರ ಗ್ರಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತ್ರ. ಯಾವುದೇ ಆದರ್ಶಗಳಿಲ್ಲದ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿಲ್ಲದ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಅವರಂತಹ ರಾಜಕಾರಣಿಯಿಂದ ಇಂತಹ ನಡೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವೆನ್ನಬಹುದು, ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ದುರಂತವೆಂದರೆ ಇಂತಹ ಭ್ರಷ್ಟ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಅವರಿಗೆ ದೇವರಾಜ್ ಅರಸರ ವೇಷವನ್ನು ತೊಡಿಸುವಂತೆ ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿರುವುದು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಜನಾಂಗವನ್ನು. ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ದುರಂತ ಬೇರೊಂದಿಲ್ಲವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ನೂರು ಸುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಹೇಳಿ ಅದನ್ನು ಸತ್ಯವೆನ್ನುವಂತೆ ಭ್ರಮೆ ಮೂಡಿಸುವ ಇಂತಹ ಒಂದು ದುಷ್‍ಕೃತ್ಯ ನಿಜಕ್ಕೂ ಖಂಡನೀಯ. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಏತಕ್ಕೆ ಹೇಳ ಬೇಕಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ನೆಲಕಚ್ಚಿದಂತಹ ಇಂದಿನ ರಾಜಕೀಯ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಈ ಭ್ರಷ್ಟ ನಾಯಕ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ತಾವೊಬ್ಬ ಅಮಾಯಕರಂತೆಯೂ, ಒಬ್ಬಂಟಿಯಂತೆಯೂ ತೋರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಶ್ರೀರಾಮುಲುಗಿರುವ ಪ್ರಬಲ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದರೆ ಅಹಿಂದ ಸಂಘಟನೆ. ಈ ನಾಯಕ ಇಂದು ಅಕ್ಷರಶಹ ತಬ್ಬಲಿಯಾಗಿರುವ, ದಿಕ್ಕಿಲ್ಲದ, ಅನಾಯಕತ್ವದ ಈ ಅಹಿಂದ ಸಂಘಟನೆಗೆ ತನ್ನ ನಾಯಕತ್ವದ ಸ್ಪರ್ಶ ನೀಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪುನುರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಒಂದಂಶದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು  ಸಂಘಟನೆಗಳನ್ನು ಆಪೋಶನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸೂಚನೆಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ ಈ ಶ್ರೀರಾಮುಲುವಿನ ಈ ಕುಟಿಲತೆಗೆ, ಗುಪ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಈ ಕೆಲವು ಸಂಘಟನೆಗಳು ಬಲಿಯಾಗುತ್ತವೆಯೇ? ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಕಾಲವೇ ಉತ್ತರ ನೀಡಬೇಕು.

ಆದರೆ ಒಂದಂತೂ ಸ್ಪಷ್ಟ. ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ನಾವೆಲ್ಲ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾದ ವೇದಿಕೆ ಹಾಗೂ ಒಂದು ಸಹನಶೀಲ, ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದಂತೂ ಖಂಡಿತ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯಾಗಲೀ ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಈ ಸಂವೇದನಾಶೀಲ, ಪ್ರಗತಿಪರ ಚಿಂತನೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದುಕು, ಸಂಘಟನೆ ಹಾಗೂ ರಾಜಕಾರಣ ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆದ ರೆಡ್ಡಿಗಳ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿದ್ದ ಈ ಶ್ರೀರಾಮುಲುನಂತಹ ರಾಜಕಾರಣಿಗೆ ಎಂದೂ ಬಲಿಯಾಗಲಾರೆವೆಂಬ ಎಚ್ಚರಿಕೆ, ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ತಮ್ಮೊಳಗೆ ಸದಾ ಜೀವಂತವಾಗಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಶ್ರೀರಾಮುಲು ತೋಡಿದ ಖೆಡ್ಡಾಗೆ ಆಗಲೇ ಬಂದು ಬೀಳುತ್ತಿರುವ ಅಸಹಾಯಕ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳನ್ನು, ಅಮಾಯಕ ತರುಣರನ್ನೂ ಇದರಿಂದ ಪಾರುಮಾಡಬೇಕಾದ ಜವಬ್ದಾರಿಯೂ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರ ಮೇಲಿದೆ. ಈಗಾಗಲೇ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಅಮಾಯಕ ತರುಣರು ಕೇಸರಿ ಪಡೆಗೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮುಲು ಇದಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿದರೆ ಕೇಸರಿಕರಣಗೊಂಡ ಈ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಅಮಾಯಕರಿಗೆ ಮುಂದಿನ ಭವಿಷ್ಯವೇ ಅತಂತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಗಾಂಧಿ, ಲೋಹಿಯಾ, ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ರವರಂತಹ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಟ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರರವರ ಸಮಾಜವಾದಿ ಜೀವನ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜವಾದದ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟಗಳು, ಆರವತ್ತರ, ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದ ಅವರ ಅಸಹಾಯಕತೆಗಳು, ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ನಮ್ಮಲ್ಲರಿಗೆ ಮುಂದಿನ ನಡೆಗಳ ಬಗೆಗೆ ದಾರಿ ತೋರಬೇಕಲ್ಲವೇ, ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೇ  ಏನಿಲ್ಲದ್ದಿದ್ದರೂ ಶ್ರೀರಾಮುಲುವಿನ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಈ  ಧೀಮಂತ ನಾಯಕರಾದ ದೇವರಾಜ್ ಅರಸ್  ಹೆಸರು ಕೆಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಹಿಂದುಳಿದವರ ನಾಯಕತ್ವದ ನಿಜವಾದ ಮಾದರಿ (ಅನೇಕ ಮಿತಿಗಳ ನಡುವೆಯೂ) ಈ ದೇವರಾಜ ಅರಸ್ ಹಾಗೂ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರ್ ಅವರದ್ದು, ಅವರ ಶೈಲಿಯದ್ದು ಎಂದು ನಾವು ವಿವರವಾಗಿ  ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮಾತನಾಡಬೇಕಲ್ಲವೇ, ಕನಿಷ್ಟ ಈ ಮೂಲಕವಾದರೂ ದೇವರಾಜ್ ಅರಸ್ ಹಾಗೂ ಕರ್ಪೂರಿ ಠಾಕೂರರ ರಾಜಕೀಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯದ ನಿಜದ ಕಳಕಳಿಗಳನ್ನು, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರ ತ್ಯಾಗವನ್ನೂ ಇಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿನ ಮುಂದಿಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ನಮ್ಮಂತಹವರ ಮೇಲಿದೆಯಲ್ಲವೇ? ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಬಿಜೆಪಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ದಿವಾಳಿಖೋರತನದ, ಭ್ರಷ್ಟ ರಾಜಕಾರಣದ ವಿರುದ್ಧ ಕೊಂಚವಾದರೂ ಬೆಳಕು ದೊರಕಬಹುದಲ್ಲವೇ?

(ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ವಿಕಿಪೀಡಿಯ, ಪಾಟ್ನಾಡೈಲಿ)

Follow

Share

-ಬಿ. ಶ್ರೀಪಾದ್ ಭಟ್

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಈ ಸಂಘಪರಿವಾರ ತನ್ನ ಕೇಸರಿ ಧ್ವಜ ಹಾರಿಸಿದಂತಹ ರಾಜ್ಯವೆನ್ನುವ ಅಪಖ್ಯಾತಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕ ಈಗ ಮತ್ತೆ ಇದೇ ಸಂಘ ಪರಿವಾರ ತನ್ನ ನೀಲಿ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಾರಿಸಿದ ರಾಜ್ಯವೆನ್ನುವ ಅಪಖ್ಯಾತಿಗೆ ಒಳಗಾದ ದುರಂತ ಕೂಡ ಈ ರಾಜ್ಯದ್ದು. ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ, ಹಾಲಪ್ಪ, ಈಗ ಸವದಿ, ಸಿ.ಸಿ.ಪಾಟೀಲ, ಕೃಷ್ಣ ಪಾಲೇಮಾರ್‌ಗಳು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದಂತಹವರು. ಇವರೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಶಿಕಾರಿಪುರ ಶಾಸಕರ ಹಿಂಬಾಲಕರು!!! ಆದರೆ ಈ ಬಿಜೆಪಿಯ ಹಿರಿಯಣ್ಣ ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್.ನದೂ ಕೂಡಾ ಅತ್ಯಂತ ಕಸಬುದಾರಿಕೆಯ ನಡೆಗಳೇ. ತನ್ನ ಕೇಸರೀಕರಣ ಅಜೆಂಡಾವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು, ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದುತ್ವದ ಕೋಮುವಾದಿ ಅಜೆಂಡಾವನ್ನು ತುಂಬಲು, ತನ್ನ ಶಾಖಾ ಮಠಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಇದೇ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ, ತನ್ನ ಬಳಗದ ಸರ್ಕಾರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದೇ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ಹಗರಣಗಳ ಮೇಲೆ ಹಗರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಕಿಕೊಂಡಾಗ ಇದೇ ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್ .ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಂಡು ಅದು ಪಕ್ಷದ ಅಂತರಿಕ ವಿಚಾರ ಎಂದು ಬೂಸಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನಂಬಲು ಕನ್ನಡದ ಜನತೆ ಎಲ್ಲಾ ಶುದ್ಧ ಹುಂಬರೂ, ಮುಗ್ಧರೂ, ಮತಿಹೀನರೂ, ಸಿನಿಕರೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಇವೆಲ್ಲದರ ಮಧ್ಯೆ ಸಂಘ ಪರಿವಾದವರು ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅಖಂಡ ಹಿಂದೂತ್ವದ ಕೋಮುವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು, ಅನಾದಿ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಬಿತ್ತುತ್ತಾ ಬಂದಂತಹ ತನ್ನ ಪರಧರ್ಮದ ದ್ವೇಷದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಹಾಗೂ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ತಂದಿರುವ ರೀತಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ಖಂಡನಾರ್ಹ. ಇದನ್ನು ಇವರು ಆರ್. ಎಸ್. ಎಸ್. ಕಣ್ಣಳತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇದು ಇಂದು ಎಂದಿನಂತೆ ಗುಪ್ತ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಈ ಬಾರಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯೇ ಇಂತಹ ಜೀವವಿರೋಧಿ, ಕೋಮುವಾದೀ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮೂಲಭೂತ ಕಾರಣಗಳೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರ ಮೌನ ಹಾಗೂ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವಾದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ತನ್ನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಗಿರುವುದು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ ನಂತರ ಸುಮಾರು 45 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಕಾಲ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿರುವ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಿರಂತರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಬೇಗ ನಿಸ್ಸಾಹಯಕರಾಗಿ ದಣಿದವರಂತೆ ಬೇಜವ್ದಾರಿಯಿಂದ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಹತಾಶೆಯ ದಿನಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇವರಿಗೆ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವೆಂದರೇನೆ ಅಪಥ್ಯವೆನ್ನುವಂತೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ದೊಡ್ಡ ಸೋಲು. ಇದರಿಂದಾಗಿಯೇ ಇಂದು ಆರ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ನವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಹಿಂದುತ್ವದ ಅಜೆಂಡವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಲು ಮೊದಲಿನ ಹಾಗೆ ಒಳಗೊಳಗೆ ಭಯ, ಆತಂಕವಾಗಲಿ ಇಲ್ಲ, ಯಾವ ಗುಪ್ತ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಗಳಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವೂ ಬಹಿರಂಗವಾದ, ನಿರ್ಭಯ ನಡಾವಳಿಗಳೇ !!!!

ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ಮಹಾತ್ಮ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರೀ ಪ್ರಗತಿಪರ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು, ಶಿಕ್ಷಣದ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುವುದು ಹಾಗೂ ಅದನ್ನೂ ನಿಜಕ್ಕೂ ಈ ಕಾಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಮಹಾತ್ಮ ಪುಲೆಯವರು ಕೇವಲ ಬೋಧಕರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಕೇವಲ ಅಕಡೆಮಿಕ್ ಚಿಂತಕರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟವರು, ಸ್ವತಹ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿದವರು. ಇದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಬೇಕು. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸತಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಲಾಲ್ ಗುಣಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಹಾತ್ಮ “ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆ” ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರು. ತಳಸಮುದಾಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೇ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಸಂತ. ಇವರು 28.2.1828 ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಓದಿದ್ದು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಾಲೆಯವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ. ಇವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನು Leftword books, Delhi ಪ್ರಕಾಶನದಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ” ಜಿ.ಪಿ.ದೇಶಪಾಂಡೆ” ಬರೆದ ಹಾಗೂ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ” Selected Writings of Jyotiba Phule ” ಎನ್ನುವ ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಸಂಗ್ರಹರೂಪವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಅನುವಾದಿಸಿಲಾಗಿದೆ. .

ಪುಲೆಯವರು 1847ರಲ್ಲಿ Thomas Pains ಬರೆದ The rights of man ಎನ್ನುವ ಕೃತಿಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾದರು. 1848ರಲ್ಲಿ ಪುಲೆಯವರು ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಾಲೆಯನ್ನು ತೆರೆದರು. ಸ್ವತ ತಾವೂ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯೀ ಪುಲೆಯವರು ಇದನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಆ ಕಾಲದ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಸಮಾಜ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಭಯಬೀತರಾಗಿದ್ದ ಅವರ ತಂದೆ ಗೋವಿಂದರಾವ್ ಪುಲೆ ಅವರು ಇದರಿಂದ ಬಲು ಅಸಮಧಾನಗೊಂಡರು. ಆದರೆ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರು ತಮ್ಮ ಆದರ್ಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡದೆ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರಿಗೋಸ್ಕರ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಮನೆಯನ್ನೇ ತೊರೆದರು. 1851 ರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೋಸ್ಕರ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. 1855 ರಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅನಕ್ಷರಸ್ಥರಿಗಾಗಿ ಸಂಜೆ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರ ಈ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಧೋರಣೆಗಳಿಗೆ ಆ ಕಾಲದ ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಗುಂಪುಗಳಿಂದ 1856ರಲ್ಲಿ ಜೀವದ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಯತ್ನ ಕೂಡ ನಡೆಯಿತು. ಆದರೆ ಪುಲೆ ಹಾಗೂ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಬಾಯಿಯವರು ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಎದೆಗುಂದಲಿಲ್ಲ. ಅದೇ ವರ್ಷ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿನ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರಿಗಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಟ್ಟರು. ಇದು ಆ ಕಾಲಕ್ಕಿರಲಿ ಈ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನಡೆಯೆನ್ನಬಹುದು. 1860ರಲ್ಲಿ ವಿಧವಾ ವಿವಾಹ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದರು. 24.9.1873ರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯ ಶೋದಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆ ಮೂಲಕ ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರರನ್ನು ಅಕ್ಷರ ದಾಸೋಹದ ಮೂಲಕ ಕತ್ತೆಲೆಯಿಂದ ಬೆಳಕಿನೆಡೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೇ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟರು. 1876 – 1882 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪುಣೆ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೋರೇಶನ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಆ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪಾನ ನಿಷೇಧದ ವಿರುದ್ಧ, ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದ್ದರು. ಆ ಕಾಲದ ಇತರೇ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣ ಆಂದೋಲನಗಳು ಮೇಲ್ಜಾತಿಯಲ್ಲಿನ ಕಂದಾಚಾರಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರೆ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರು ಈ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಕೆಳಜಾತಿಗಳ ಸಮಾಜೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. Total inclusive policy ಯನ್ನು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಚಿಂತಿಸಿದವರು ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರು.

150 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪುಲೆಯವರು ಇಲ್ಲಿನ ಜಾತೀಯತೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಾಗ ಹಿಂದುತ್ವವಾದಕ್ಕಿಂತಲೂ “ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಾದಕ್ಕೆ” ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಇವರ ಪ್ರಕಾರ ಹಿಂದುತ್ವವೆನ್ನುವುದು ವೇದಗಳು, ಮನುಸ್ಮೃತಿ ಎನ್ನುವ ಎರಡು ಕೃತಿಗಳಿಂದ, ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಕೃತಿಗಳು ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಾದದಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಪಿಸಿದವು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಕೆಯ ಈ ಶ್ರೇಷ್ಟತೆಯ ಯಜಮಾನಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಪುಲೆಯವರು ಈ ಕೃತಿಗಳ ಏಕಸ್ವಾಮತೆಯನ್ನೂ ಕೂಡ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಅಂದರೆ ಈ ಪುರೋಹಿತಶಾಹಿ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಇವಕ್ಕೆ ಮಾನವೀಯತೆಯ ಸ್ಪರ್ಶ ನೀಡಬೇಕೆನ್ನುವ ಉದಾರವಾದದ ಚಿಂತನೆಯನ್ನೂ ಪುಲೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಪುಲೆಯವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದು ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಕೃತ ಪ್ರೇರೇಪಿತ ಎಲ್ಲ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನೂ ನಿಷೇದಿಸಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು. ಪುಲೆಯವರು ಭಗವಂತನ ಅವತಾರಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಕಟುವಾಗಿ ಟೀಕಿಸುತ್ತಾರೆ. ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವ ಅಧಾರಿತ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಗೆಳೆಯುತ್ತಾ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ತಳಸಮುದಾಯಗಳ ಮೂಲಕ ಪುನರಚಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕರೆಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸ್ವತಹ ತಾವೇ ಮುಂದು ನಿಂತು ಪ್ರಾಯೋಗತ್ಮಕವಾಗಿ ಚಾಲನೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಜಾತೀಯತೆಗಿಂತಲೂ ವರ್ಣಾಶ್ರಮತೆಗೆ ಪ್ರಾಧಾನತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತ ಆ ಮೂಲಕ Dichotomous Structure ಅನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾ ಇಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವ ಹಾಗೂ ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರರೆನ್ನುವ ಎರಡು ಧೃವಗಳ ಸಮಾಜದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಉಸಿರುಗಟ್ಟುವ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ತಳಸಮುದಾಯದವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರವಾಗುವುದನ್ನು ಪುಲೆ ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮತಾತಂರವೆನ್ನುವುದು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವರು ಪುಲೆಯವರು. ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯಾನಿಟಿ ಧರ್ಮದ ಶ್ರೇಷ್ಟತೆಗಿಂತ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಚಿತ್ಪಾವಣ ಭ್ರಾಹ್ಮಣ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಪಂಡಿತ ರಮಾಬಾಯಿಯವರು ಕ್ರ್ಶಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಈ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಪುಲೆಯವರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವದ ಕಟುಟೀಕೆ ಅವರ ಹಿಂಬಾಲಕರಿಗೂ, ಶಿಷ್ಯಂದಿರಿಗೂ ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ತಮ್ಮ ಕಾಲದ ಇತರ ಸಮಾಜ ಸುಧಾಕರಿಗಿಂತ ಪುಲೆಯವರು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಅವರು ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರರ ಜೀವನೋದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಹರಿಕಾರರಾಗಿದ್ದರು.

1881 ಲಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಪನ್ ಎನ್ನುವ ವೈಸರಾಯ್ “ವಿಲಿಯನ್ ಹಂಟರ್” ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ Education commission ಒಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು “ಹಂಟರ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಮಿತಿ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು, ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲು ಕೋರಲಾಯಿತು. ಈ ಕಮಿಷನ್ ಮುಂದೆ ಪುಲೆಯವರು ಮಂಡಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ವಿಚಾರಪೂರ್ಣ ಹಾಗೂ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು, ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಹಂಟರ್ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದನ್ನು ತಮ್ಮ ಕಮಿಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ 130 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸುಧಾರಣೆಗಾಗಿ ಕೇವಲ ಉದಾರವಾದದ, ಮನ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ತಿರುಳನ್ನು ನೆಚ್ಚದೆ ಅಮೂಲಾಗ್ರ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಪುಲೆಯವರ ಆದರ್ಶಗಳು ಅಂದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಲಿ, ಹಂಟರ್‌ಗಾಗಲಿ ಅರ್ಥವಾಗಿವುರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳೇ ಕಡಿಮೆ. ಇದರಿಂದ ಬೇಸತ್ತ ಪುಲೆಯವರು ಈ ಹಂಟರ್ ಕಮಿಷನ್ ಒಂದು ವ್ಯರ್ಥ ಕಾಲಹರಣವೆಂದು ಕಿಡಿಕಾರಿದ್ದರು. ಇವು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೀತಿಗಾಗಿ ಪುಲೆಯವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ, ಚಿಂತಿಸಿದ, ಇದನ್ನು ತಾವು ನಡೆಸುವ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಸಸ್ವಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದ, ಮತ್ತು ಹಂಟರ್ ಕಮಿಷನ್ ಮುಂದಿಟ್ಟಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ವಿಚಾರಗಳು . (1880 ರಲ್ಲಿ)

1. 1. ಇಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ( 1880 ರಲ್ಲಿ ) ಇಲಾಖೆಯು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ, ಇಂಗ್ಲೀಷರ ಅಧಿಪತ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೆಳಜಾತಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷ ಸರ್ಕಾರದ ಆದಾಯದ ಮೂಲ ಇರುವುದು ರೈತರಿಂದ, ಕೂಲಿಕಾರರ ಬೆವರಿನ ದುಡಿಮೆಯಿಂದ. ಮೇಲ್ವರ್ಗಗಳ ಸಮಾಜದಿಂದ ಸರ್ಕಾರದ ಆದಾಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ಕಾಣಿಕೆ ಅತ್ಯಲ್ಪ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ನಾಚಿಕೆಗೇಡಿನ ವಿಷಯ. ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಇಂದಿನ ಅಧೋಗತಿಗೆ ಇಳಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನೇ ದೂರಬೇಕು. ಈ ದೇಶದ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಶೂದ್ರರ ಹಾಗೂ ಅತಿ ಹಿಂದುಳಿದವರನ್ನು ಸರ್ಕಾರವೇ ತನ್ನ ತೆಕ್ಕೆಯೊಳಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅವರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಇಡೀ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಕಪಿಮುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಬೇಕು.
2. ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತಲೂ ಈಗ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿವೆ. ಆದರೆ ಅವು ಬಹು ಸಂಖ್ಯಾತರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ CESS ಅನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಖರ್ಚನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಮಕ್ಕಳು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರೆಲ್ಲ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರು. ಆದರೆ ಸರ್ಕಾರ ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಕುರುಡಾಗಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಜಾತಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ 12 ನೇ ವರ್ಷದವರೆಗೂ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕಡ್ದಾಯಗೊಳಿಸಬೇಕು .ಅದೂ ಉಚಿತವಾಗಿ. ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಡತನದಿಂದಾಗಿ ಮಕ್ಕಳು ಶಾಲೆಗೆ ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ. ಬಹುಪಾಲು ಮಕ್ಕಳು ಒಕ್ಕಲುತನ, ಕೂಲಿಕೆಲಸಕ್ಕೆ, ದನಕಾಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಇವರನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಕರೆತರಲು ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಕಾಲರ್‌ಷಿಪ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಬೇಕು. ಚುರುಕಾಗಿ ಓದುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಇದು ಆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಓದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಮುಮರು, ಮಹರ್, ಮಾಂಗ್ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಮೇಲ್ಜಾತಿ ಮಕ್ಕಳ ಜೊತೆಗೆ ಕೂರಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಶಿಕ್ಷಕರು ಈ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಬೋಧನೇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ ತುರ್ತಾಗಿ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು.
3. ಶಿಕ್ಷಕರ ಸಂಬಳವನ್ನು ಈಗಿನ ರೂಪಾಯಿ 10ರಿಂದ ರೂಪಾಯಿ 12ಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ರೂಪಾಯಿ 15ಕ್ಕೆ ಏರಿಸಬೇಕು. ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಆರಿಸುವಾಗಲೂ ರೈತರ, ಕೂಲಿಕಾರ್ಮಿಕರ ವಲಯದಿಂದ ಆರಿಸಬೇಕು. ಆಗ ಶಿಕ್ಷಕರು ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಯುತ್ತಾರೆ ಅಲ್ಲದೆ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಮಕ್ಕಳ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಅರಿತವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಈ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಗೆ ತುರ್ತಾಗಿ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಶಿಕ್ಷಕರು ಹಾಗಲ್ಲ. ಇವರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುವುದೂ ಇಲ್ಲ.
4. ಶಿಕ್ಷಕರ ತರಬೇತಿ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಜೊತೆಗೆ ವ್ಯವಸಾಯ, ನೈರ್ಮಲೀಕರಣದ ಬಗೆಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಬೇಕು. ಈ ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಗ್ರಾಮದ ಗ್ರಾಮ ಲೆಕ್ಕಿಗರ ಜೊತೆಗೆ, ತಹಶೀಲ್ದಾರರ ಜೊತೆಗೆ, ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಸ್ಟರ್ ಜೊತೆಗೆ ದಿನದ ಕೆಲಕಾಲ ಬೆರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಈ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸಮಾಜದ ಇತರೇ ಸ್ತರಗಳ ಬಗೆಗೆ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಅಧಿಕಾರವೂ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಉತ್ತಮ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ತಂದಂತಹ ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು, ಅವರ ಸಂಬಳದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಏರಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಇದು ಅವರಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬೋಧಿಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
5. ಮಕ್ಕಳು ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದರ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಬಾಲಭೋದಿ, ಮಾತೃಭಾಷೆ, accounts, grammar, ಭೂಗೋಳ, ಇತಿಹಾಸ, ವ್ಯವಸಾಯ, ನೀತಿ ತತ್ವದ ಪಾಠಗಳು, ನೈರ್ಮಲೀಕರಣಗಳನ್ನು ಬೋಧಿಸಬೇಕು. ದ್ವಿಭಾಷಾ ಮಾಧ್ಯಮ ( ಮಾತೃಭಾಷೆ, ಇಂಗ್ಲೀಷ್) ವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಬೇಕು.
6. ಶಿಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಗಿನ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಶಾಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಡುವುದನ್ನು ಬದಲಿಸಿ ಮೂರು ತಿಂಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಶಾಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟು ಅಲ್ಲಿನ ಗುಣ ಮಟ್ಟವನ್ನು, ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ಈ ಶಿಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಶಾಲಾ ವೇಳೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಬೇರೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟು ಪಠ್ಯೇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನೂ ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ಶಿಕ್ಷಕರ ಹಾಗೂ ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ವಸತಿ ಸೌಕರ್ಯ, ಓದಲಿಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ನೈರ್ಮಲೀಕರಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕೂಡ ಶಿಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಬೇಕು. ಇದರಿಂದ ಅವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.
7.  ಶಾಲೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕು. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಗ್ರಾಮದ, ಮುನ್ಸಿಪಾಲಿಟಿಯ ಆದಾಯದ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಬೇಕು. ಮುನ್ಸಿಪಾಲಿಟಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗೆ ಬರುವ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ Grant in aid ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಾಗೂ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನೀಡಬೇಕು.
8.  ಕನಿಷ್ಠ ಆರನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಡಿದವರನ್ನು, ಕಾಲೇಜು ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಆರಿಸಬೇಕು. ಬೇಕಿದ್ದರೆ ಸಮಾಜದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳಿಂದಲೂ ಸಮರ್ಥರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಆರಿಸಬೇಕು.

ಇವು ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರು ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಾಗೂ ಸಮಾಜದ ಉನ್ನತೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಚಿಂತಿಸಿದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು. ಮೇಲ್ಕಾಣಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕದಿಂದ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿ ಆರಿಸಿದ್ದು. ಇದನ್ನು ಅವರು 130 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದರು. ಇಂದಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಶಿಕ್ಷಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪುಲೆಯವರು ಹೇಳಿದ ಬಹುಪಾಲು ವಿಚಾರಗಳು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಅಂದರೆ ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಂಡರೂ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ 130 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆ ಇದೆ. ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ ಈಗಲೂ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈಗಲೂ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಬಡಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಅರ್ಧದಲ್ಲಿ ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈಗಲೂ ಶಿಕ್ಷಕರ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮೇಲೇರಿಲ್ಲ. ಅವರ ತರಬೇತಿಯ ಪರಿಕರಗಳೂ, ಹಾಗೂ ಅದರ content ಇಂದಿಗೂ ಓಬಿರಾಯನ ಕಾಲದ್ದಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ನೌಕರಶಾಹಿ ಸಹ. ಇನ್ನು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಏನೂ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. 150 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಪುಲೆಯವರು ಇದನ್ನು ಮನಗಂಡೇ ಉದಾರವಾದದ ನೀತಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ಅಮೂಲಾಗ್ರ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಲು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯತತ್ಪರರಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇಂದು ಕೂಡ ನಾವೆಲ್ಲ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಸುಧಾರಣಾವಾದದ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ. ಇದು ದುರಂತವಲ್ಲದೆ ಮತ್ತಿನ್ನೇನು. ನಾವು ಕೇವಲ ಅಕಡೆಮಿಕ್ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಮೀರಿ ಹೊರಬಂದು ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾದರೆ ಮಾತ್ರ ಏನಾದರೂ ಬದಲಾವಣೆ ಗೋಚರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಬೋಧನೆಗಳ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ, ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲಿಸದೆ ಸ್ವತಹ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಕ್ಕೆ ಅಳಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಪ್ರಭಾವ, ಮಿತಿಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಪುಲೆಯವರು 150 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸ್ವತಹ ತಾವೇ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿದ್ದರು. ನಾವೂ ಕೂಡ ಇದನ್ನೇ ಅನುಸರಿದೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯೇ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸಹ ಅನುಸರಿಸಿದ್ದು ಪುಲೆ ಮಾದರಿಯನ್ನೇ. ಆದರೆ ಇಂದು ಜಾತೀಯತೆ, ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ ಎನ್ನುವುದು ಕೇವಲ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಇಂದು ಮಧ್ಯಮ ಶೂದ್ರ ಜಾತಿಗಳೂ ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಜಾತೀಯತೆಗಳ ಕರಾಳ ಸ್ವರೂಪಗಳನ್ನು, ಅತ್ಯಾಚಾರಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಅಮಾನವೀಯವಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಇದೆಲ್ಲರ ಪ್ರತಿರೂಪವನ್ನು, ಶೂದ್ರ ಜಾತಿಗಳ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗಳ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ದಲಿತರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೊಂದಿಗೆ ಧೃವೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಇಂದಿನ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಚುನಾವಣಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಈ ಅಸಂಗತ ಜೋಡಿಯ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಕಾನ್ಸೀರಾಮ್ ಅವರು ತೊಂಬತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ತಂದರು. 2004 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಯಾವತಿ ಅದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನೂ ಪಡೆದರು. ಈ ಬಾರಿ ಇದರ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಚುನಾವಣ ಫಲಿತಾಂಶಗಳೇ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಈ ದ್ವಿಜ ಹಾಗೂ ದಲಿತ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಸಹ ಕೇವಲ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ, ಅಧಿಕಾರ ಗ್ರಹಣಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಿದೆ. ಶತ್ರುವಿನ ಶತ್ರು ನಮ್ಮ ಮಿತ್ರ ಎನ್ನುವ ಹಳೇ ಗಾದೆ ಮಾತಿನ ತತ್ವದಡಿ ಈ ಕೂಡುವಿಕೆ ಜಾರಿಗೊಂಡಿದೆ. ಕಡೆಗೂ ಬಲಿಪಶುಗಳು ತಳಸಮುದಾಯಗಳೇ. ಪುಲೆ ಶೂದ್ರಾತಿಶೂದ್ರರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದಾಗಲೂ ಅವರು ಇಂದಿನ ಪರಿಸ್ಥಿಯನ್ನು 150 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಲ್ಪಿಸಿರಲೂ ಇಲ್ಲ. ಇದರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಕೂಡ ಬಹುಶ ಅವರಿಗೆ ಇರಲಾರದು.

ತೀವ್ರವಾದ ಬದಲಾವಣೆಯ ಹರಿಕಾರರಾಗಿದ್ದ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಕರಣದ ಕಟು ವಿರೋಧಿಯಾಗಿದ್ದ, ಆದರೆ ಭಕ್ತಿ ಪಂಥದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಗೊಂಡಿದ್ದ, ಚರ್ಚೆಗಳ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಗಂಗೋತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ, ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಬಲು ದೊಡ್ಡ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಪುಲೆಯವರು.